بررسی تاثیر تنش گرمای انتهای فصل بر محدودیت منبع ارقام گندم در شرایط محیطی خوزستان

به منظور بررسی اثرات تنش گرمای بعد از گرده افشانی بر میزان محدودیت منبع و عمل کرد دانه ارقام گندم دو آزمایش جداگانه هر یک در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 84-1383 اجرا گردید. شش لاین گندم (چمران، ویریناک، S79-10 فونگ، دز و کویر) در دو تاریخ کشت مطلوب و با تاخیر، به منظور برخورد مراحلفنولوژیک بعد از گرده افشانی با گرما مورد ارزیابی قرار گرفتند . نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین عملکرد دانه در شرایط مطلوب به ترتیب به ارقام گندم چمران و فونگ اختصاص داشت . بیشترین و کمترین عملکرد دانه در شرایط تنش گرما به ترتیب در ارقام گندم ویرینا ک و S79-10 مشاهده شد . ارقام S79-10 و فونگ به ترتیب از بیشترین و کمترین میزان حسا سیت به تنش برای عمل کرد دانه برخوردار بودند، بیشترین و کمترین میزان کاهش عملکرد دانه در شرایط تنش به ترتیب در همین ارقام مشاهده شد . با استفاده از شاخص تحمل به تنش، ارقامچمران و کویر به ترتیب متحمل ترین و حساس ترین ارقام به تنش گرما برای عمل کرد دانه ارزیابی شدند . میانگین محدودیت منبع در شرایط مطلوب و تنش به ترتیب 8/3 و 24 درصد بود. میانگین محدودیت منبع تمامی ارقام مورد مطالعه در شرایط تنش نسبت به شرایط مطلوب 15/7 درصد افزایش یافت . نتایج همچنین نشان داد ارقام دیررس نظیر S79-10 نسبت به ارقام زودرس نظیر فونگ و ویرنیاک از محدودیت منبع و کاهش وزن و عمل کرد دانه بیشتری در شرایط تنش برخوردار بودند . به نظر می رسد، افزایش محدودیت منبع ارقام دیررس به دلیل مواجه شدن دوره پر شدن دانه در این ارقام با گرما بود، در حالیکه ارقام زودرس با گرده افشانی زود هنگام قبل از بروز شرا یط گرم، محدودیت منبع و تغییرات وزن دانه کمتری در شرایط تنش داشتند.

کلیدواژه ها:

ارقام گندم ، تنش گرما ، محدودیت منبع ، حساسیت و تحمل به تنش