بررسی نحوه توارث صفت مقدار آمیلوز برنج در نسل های در حال تفکیک

کیفیت پخت برنج در ایران از اهمیت بالایی برخوردار است ، یکی از تعیین کننده ترین صفات در کیفیت پخت برنج صفت مقدار آمیلوز می باشد. ارقام محلی ایران از کیفیت پخت مطلوبی برخوردارندوآامیلوز این ارقام در محدوده (20-25) است، ولی این ارقام عملکرد محصول پایینی دارند . برای معرفی ار قام پر محصول و خوش کیفیت اطلاع از نحوه توارث صفات کیفی در نسل های در حال تفکیک ضروری است . در سال ١٣٨٠ به منظور بررسیهای ژنتیکی صفات کیفی برنج از طرح دی آلل تعدادی از ارقام محلی و اصلاح شده استفاده و ارزیابی نتایج درنسل های بعدی شد . نتایج نشان داد که صفت مقدار آمیلوز توسط ژنهایی با اثر افزایشی کنترل می شود و توارث پذیری خصوصی این صفت در یک طرح ٨٤ %و در طرح دیگر ٨١ % بود، مقدار آمیلوز بالا به آمیلوز متوسط و پایین غالب است ، تعدادی از والدین دارای بیشترین ژنهای مغلوب در کنترل این صفت هستند . با توجه به این نتایج بهترین نتاج از نظر مقدار آمیلوز و پر اکنش ژنهای غالب و مغلوب انتخاب شدند. مقدار آمیلوز این نتاح در نسل F2,F3,F4 اندازه گیری شد . در نسل های F3,F4 اتنخاب در دو محدوده بالا و پایین این صفت انجام گرفت . در هر نسل میانگین و واریانس نتاج حاصل از هر تلاقی اندازه گیری شد و تفاوت میانگین نتاج نسبت به والدها از طریق آزمون t ارزیابی شد و در هیچ کدام نتاج نسبت به والد تفاوت معنی داری نداشتند. در نهایت در نسل F4 نتاج در هر دو محدوده از نظر مقدار آمیلوز وجود داشتند و انتخاب والدین با آمیلوز بالاتر منجر به نتاجی با آمیلوز بالا و انتخاب ارقام با آمیلوز متوسط ، نتاجی با آمیلوز متوسط داشت. با توجه به وجود اثرات افزایشی و توارث پذیری خصوصی بالای این صفت انتخاب در هر نسل با اطمینان انجام می شود و همانطور که نتایج دی آلل در نسل F1 پیش بینی کرده بود ، گزینش نتاج جهت بهبود کیفیت مو فقیت آمیز خواهد بود . بنابراین انتخاب والدین مناسب از نظر تر کیب پذیری و پر اکنش ژنهای غالب و مغلوب و اندازه گیری مقدار آمیلوز در هر نسل منجر به خالص سازی لاین ها با کیفیت مناسب خواهد شد.

کلیدواژه ها:

برنج ، کیفیت ، ژن ، مقدار آمیلوز