بررسی ژرم پلاسم گلرنگ در کاشت پاییزه تحت شرایط دیم

به منظور بررسی صفات زراعی و مورفولو ژیکی و کاربرد آن ها در برنامه های به نژادی گلرنگ ، آزمایشی با ٢٧٠ ژنوتیپ گلرنگ بصورت مشاهده ای در دو ردیف طی سال زراعی 83-1382 در معاونت مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم - سرارود کرمانشاه اجرا گردید . صفات مختلف کمی و کیفی شامل رنگ گل ، وضعیت خار ، تعداد روز تا شروع و پایان گلدهی، طول دوره گلدهی ، تعداد روز تا رسیدگی ، طول دوره پرشدن دانه، ارتفاع بوته ، تعداد شاخه فرعی در بوته ، قطر قوزه اصلی و فرعی ، متوسط قطر قوزه در بوته، تعداد قوزه در بوته ، تعداد دانه در قوزه ، وزن هزار دانه ، محتوی روغن دانه و عمل کرد دانه و روغن در واحد سطح ارزیابی شد . نتایج حا کی از تنوع ژنتیکی قابل ملاحظه ای در ژرم پلاسم مورد مطالعه بود . متوسط طول دوره گلدهی 11/15 و دامنه 16-7 روز و متوسط طول دوره پر شدن دانه 26/98 و دامنه 33/50-22/50 روز در ژنوتیپ ها تغییرات داشت . محتوی روغن دانه این ژنوتیپ ها به طور متوسط 28/75 و در دامنه 38/92-23/05 درصد متغیر بود . نتایج حاصل از تجزیه به عامل ها نشان داد که شش عامل اصلی و مستقل در مجموع 80/04 درصد از کل واریانس را توجیه نمود که در مجموع می توان عوامل اول ، دوم و پنجم را تحت عنوان عامل فنولو ژیک و مورفولو ژیک (47/05 درصد از کل واریانس )، عامل های سوم و چهارم تحت عنوان عامل عمل کرد و اجزای آن (25/56 درصد از کل واریانس ) و عامل ششم را بعنوان عامل کیفی (7/13 درصد از کل واریانس ) نامگذاری نمود. تجزیه کلاستر با استفاده از کلیه صفات ژنوتیپ ها را در ٥ گروه تقسیم بندی نمود به طوریکه بهترین ژنوتیپ ها از نظر درصد روغن دانه ، عملکرد روغن و اجزای عمل کرد در گروه اول و زودرس ترین ژنوتیپ ها نیز در گروه پنجم قرار گرفتند . ژنوتیپ های این دو گروه برای استفاده در تلاقی ها به منظور ایجاد تنوع بیشتر مناسب تشخیص داده شدند.

کلیدواژه ها:

گلرنگ زراعی ، ژرم پلاسم ، دیم ، تجزیه کلاستر