نگین شهر ارواح و مردگان مقدس (بررسی سیر تاریخی بقعه امامزاده حسین و تأثیر آن در ساختار شهری قزوین)

چنانچه دلایل شکل گیری، مکان یابی و توسعه شهرهای ایران را در طول تاریخ مورد بررسی قرار دهیم، عوامل متعددی نظیر موقعیت مناسب طبیعی و اقلیمی، قرارگیری در مسیر محورهای مهم تجاری، و غیره را بر آن مشاهده خواهیم نمود. در این بین، وجود یک هسته مهم مذهبی با عنوان آرامگاه، بقعه یا مقبره بزرگان دین، از جایگاه ویژه ای برخوردار است. با این فرضیه، در مقیاسی کوچکتر، می توان وجود چنین عنصری را در بیشتر شهرهای ایران شناسایی کرده و تأثیرات آن را در ساختار شهری آنها بررسی نمود. با این هدف، مقاله پیش رو به بررسی تأثیرات مهم ترین هسته مذهبی شهر قزوین، یعنی بقعه امامزاده حسین(ع) بر ساختار شهر، در سیر تاریخی آن تا دوره معاصر پرداخته است. روش تحقیق به کار رفته جهت نیل به این هدف، تحلیل و بررسی تمامی اسناد و منابع موجود و نظریات صاحبنظران در خصوص توسعه شهر قزوین و بررسی ارتباطآنها با بقعه امامزاده حسین بوده است. جهت بررسی این موضوع، ابتدا به مطالعه محیطی و شهری بقعه، از دو منظر محیط طبیعی و مصنوع پرداخته شده و سپس ارتباط آن با نظامات و روند توسعه شهری در سیر تاریخی آن مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی حاصل نشان دهنده این موضوع است که بقعه مذکور و محوطه ای که در آن واقع شده - گورستان کهن بر - همواره به عنوان حد جنوبی شهر قزوین، توسعه شهر را از این جبهه محدود نموده و عملکرد آن تا روزگار معاصر، بصورت گذشته تداوم داشته است. در مجموع، نتیجه مطالعات صورت گرفته نشان دهنده نقش پررنگ این بقعه در اعصار مختلف به خصوص در دوره صفویه، بر شکل گیری و توسعه شهر قزوین است.

کلیدواژه ها:

گورستان کهن بر ، بقعه امامزاده حسین ، توسعه شهری ، قزوین