بررسی ویژگیهای کالبدی عملکردی مساجد شهری از منظر مفهوم اوقات فراغت انسان شهری معاصر

بر اساس آیین نامههای اجرایی در راستای دستیابی و تقویت هویت شهرهای ایرانی اسلامی، توجه به مساجد باردیگر در طرحهای توسعهای شهری اهمیت یافته است. فارغ از ویژگیهای کالبدی فضایی مساجدکه خود دورهها وویژگیهای متنوعی را داراست، کارکرد عملکردی مساجد از دو منظر فرهنگی و اجتماعی قابل تامل است. امروزه با حکمفرمایی شرایط جدید اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی یکی از مفاهیم مطرح در حوزه انسان شناسی شهری،مبحث اوقات فراغت به عنوان یکی از محورهای مهم زندگی انسان شهری است. در این راستا، بسیاری از جوامع مبتنی بر ویژگیهای خود، فضاهای متنوعی را شکل دادهاند. از جمله این فضاها میتوان به تلفیق سازگار عملکردفضاهای مذهبی با دیگر کاربریهایی چون؛ کتابخانه، موزه و مراکز فرهنگی اشاره داشت. کارکردهایی که از گذشتهدر اشکال متنوعی در مساجد ایران مرسوم بودهاند. در این میان یکی از کاربریهای مساجد، کاربری فراغتی این اماکن بود که از این طریق مساجد در کنار کارکردهای مذهبی و نیایشی خود، فضا و محیطی امن و عاطفی را برایپرورش استعدادهای نوجوانان و جوانان فراهم مینمود. در این راستا سوال پژوهش چنین مطرح میگرددچه ویژگیهای عملکردی کالبدی در انتخاب مساجد به عنوان محل گذران اوقات فراغت از جانب نوجوانان و جوانان حایز اهمیت میباشد از این رو هدف پژوهش بررسی ویژگیهای کالبدی عملکردی مساجد از منظر دعوت نوجوانان و جوانان جهت گذران اوقات فراغت است. از این رو سه مسجد جامع شهرک غرب، النبی نارمک و امیرالمومنین مرزداران موردمطالعه قرار گرفتند. تحقیق از نوع کاربردی و روش تحقیق نیز تلفیقی از دو روش کمی کیفی با مدل توصیفی تحلیلی میباشد نتایج پژوهش از آن حکایت دارند که ویژگیهایکالبدی فضایی بیرونیو فعالیتهای درونی وکالبدی -فضایی درونی به ترتیب الویت از مهمترین ویژگیهای به شمار میروند که جهت تقویت کارکرد عملکردی -کالبدی مساجد میباید به آنها توجه نمود.

کلیدواژه ها:

اوقات فراغت ، مسجد ، کالبد ، عملکرد