بازخوانی مضامین عرفانی در هنرهای اسلامی خانقاه و بقعه شیخ شهاب الدین اهری

هنرمند مسلمان صورت ظاهر هنر را در پرتوی الهامی که از جانب روح دریافت کرده است میآفریند و به یاری نمادها و نقوش هندسی به میانجی عقل خود، فرآیندهای طبیعت را به تأویل میگیرد؛ از این روست که صور هنری اسلامی قادرند انسان را بهشئون والاتر هستی و سرانجام به وحدت رهنمون سازند. هنر اسلامی در مقام هنر دینی، جلوهگاه حقیقت اسلام است و اصول حاکم بر آن به جنبه عرفانی اسلام یا طریقت وابسته استو نه به ساحت ظاهری و شریعت و رفتار آدمی. خانقاه شیخ شهابالدین اهری و بقعه آن، تاریخی از زمان حیات شیخ الفاضل شهاب الدین محمود اهری تبریزی طاب ثراه698 ه.ق) تا دوره صفویه را داراست.این بنا در طول حیات خود پذیرایعارفان و سالکان عالیقدری چون شیخ زاهدگیلانی، -628) شیخ صفیالدین اردبیلی، شیخ بهاءالدین محمد عاملی و جانشینان ایشان بوده که در ایام سیر و سیاحت و یا در لشکرکشیها،عموماً از اهر عبور و به زیارت تربه شریفه شیخ شهابالدین نایل و کسب فیض نمودهاند. اثر مورد مطالعه با برخورداری از ویژگیهای بارز معماری دورههای یاد شده، دارای آرایهها و تزییناتی ارزشمند از هنر دینی و عرفانی است. این نوشتار با روشی توصیفی- تحلیلی و با رجوع به اسناد میدانی و کتابخانهای، از یکسو در جستجوی رابطهمیان هنرهای اسلامی موجود در اثر یاد شده، با مشاهدات و مکاشفات عارفان واصلی است که سفر به عالم ربوبی داشته و سپس در اثر یاد شده حاضر و ناظر بوده اند؛ از سوی دیگر ارتباط هنرها با مبانی و مبادی نظری و عملی عرفان را مورد بررسیقرار می دهد. به عبارتی نوشتار حاضر تلاش دارد با رونمایی از بهرهمندی آرایهها و موتیفهای اسلامی خانقاه و بقعه شیخ شهاب الدین اهری از مفاهیم عمیق عرفانی، به بررسی جایگاه رفیع عرفان در راستای رمزگشایی از هنرهای اسلامی اثر مورد مطالعه پرداخته و ارتباط مابین تزیینات وابسته به معماری بقعه و سرچشمه تفکرات عرفانی هنرمندانش را اثبات نماید

کلیدواژه ها:

هنر اسلامی ، هنر عرفانی ، بقعه شیخ شهاب الدین اهری ، تزیینات