از چمن دیروز تا فضاهای جمعی امروز؛ بررسی کیفیت فضاهای جمعی شهری در شهر همدان

فضاهای جمعی به عنوان مهم ترین کالبد زندگی جمعی در فضای باز شهرها، نقش بسیار مهمی در جذب مردم و حضور آن ها و نیز ارتقای کیفیت حضور انسانی در شهرها داشته اند. در فضاهای شهری ایران می توان عوامل فرمی و معنایی را در کنار کیفیات مرتبط با فعالیت ها و رفتارهای انسانی، از عوامل اصلی شکل دهنده فضاهای جمعی پایدار شهری در گذشته دانست. در شهر همدان محوطههایی به شکل مربع، مستطیل یا ذوزنقه و یا بدون شکل هندسی، در محلات وجود داشت که کوچههای اصلی محله بدان منتهی میشد. این محوطهها که چمن نام داشتند، در حکم مرکز تجمع یا کانون محلات بودند. در این محوطهها که اطرافآنها را اغلب مسجد، حمام، زیارتگاه، سقاخانه و چند دکان نانوایی، بقالی، کفاشی، عطاری، قصابی و... دربرگرفته بود، درختان تنومند و کهنسالی وجود داشته که مردمدر زیر سایه ی آنها روی گیاهان سبز مینشستند، استراحت میکردند، از اوضاع و احوال هم باخبر میشدند و به رتق و فتق امور میپرداختند. پس از گذشت سالها و با روی کار آمدن فضاهای شهری جدید امروزه در اکثر شهرهای با پیشینه تاریخی و فرهنگی محوطه ای تحت عنوان تالار شهر به وجود آمده که به عنوان یکی از مهمترین فضاهای جمعی شهری شناخته می شود. عملکرد اصلی تالار شهر، مدیریت کلان شهرداری هر شهر است، اما مهمترین عرصه ی تالار شهر فضای باز شهری است که عرصه ی حضور شهروندان است. محلی برای دیدن یکدیگر، نظارت بر کار شورا و شهرداری و پاسخگویی به نیاز شهروندان به تعاملات اجتماعی . در این مقاله ضمن بررسی ویژگیهای چمن و کارکردهای آن به عنوان عنصری مهم در شهرسازی گذشته شهر همدان، به بررسی فضاهای جمعی شهری جدید همانند تالار شهر در همدان کنونی می پردازیم و با استفاده از نتایج نشان می دهیم که چمن ها چه در شهرسازی گذشته و چه در روند شهرنشینی کنونی شهروندان همدان نقش مهمی را ایفا کرده و پایدارترین نوع فضای جمعی در این شهر به شمار می روند

کلیدواژه ها:

چمن ، تالار شهر ، فضای جمعی پایدار ، محله