برنامه ریزی و مدیریت جامع منابع آب و توسعه پایدار در مناطق خشک (مطالعه موردی استان قم)

بخش زیادی از مناطق پرباران ایران به جهت جغرافیائی در مناطق ساحلی شمال، کوهستانی البرز و زاگرس و یا مرزی قرار دارند، که در این مناطق ارزش ذاتی و اقتصادی آب به علت قیمت نازل آن چندان مورد توجه قرار نمی گیرد. از طرفی مناطق خشک و نیمه خشک کشور از وسعت مناسب زمین، برای برنامه های توسعه ای برخوردار است، ولی پیشرفت وضعیت اقتصادیشان وابسته به آب است. استان قم در حالی از نرخ رشد جمعیت و آهنگ مهاجرت پذیری بالا برخوردار است که، حق آبه تاریخی خود را از قمرود و قره چای از دست داده است، و منابع آب زیرزمینی آن افت شدید پیدا نموده است. ضمن آنکه، تامین آب شرب از سرشاخه های دز هم اکنون تنها نیاز شرب وضع حاضر را با نوساناتی در کیفیت پاسخگوست. براساس محاسبات صورت گرفته در این تحقیق جمعیت فعلی توان افزایش تا نزدیک به 3 برابر فعلی را تا سال افق طرح این مطالعه (1425) دارا می باشد. پیش بینی می شود با تغییرات اقلیم در آینده بعضی مناطق پرآب کشور سیل زا خواهند بود، و بعضی مناطق خشک، خشک سالیهای متواتر را تجربه خواهند کرد، زیرا بر اثر گرمایش جهانی بارش برف در جاهای پرآب جای خود را به رگبارهای شدید داده و در جاهای خشک تبخیر افزایش یافت و حیات حیوان و نبات را تهدید خواهد کرد. لذا انتقال بین حوزه ای و ایجاد توازن جدید در برنامه ریزیهای منابع آب کشور برای توسعه پایدار، امری ضروریست. این مقاله ضرورت و راه های مختلف تامین منابع جدید آب استان قم را با نگرش توسعه پایدار، رشد جمعیت و با تفسیر توسعه متوازن، راهبرد های توسعه بلند مدت و برنامه چهارم توسعه برررسی نموده و معیارهای نوی را ارائه می نماید.

کلیدواژه ها:

برنامه ریزی و مدیریت جامع منابع آب ، مناطق خشک ، حق آبه ، افزایش جمعیت ، ارزش ذاتی و اقتصادی آب ، توسعه پایدار