تمدن اززمان پیدایش اعتقادات قلبی وفطری درکنارخود داشته است بشردرابتدای پیدایش چه ازنظرعلوم تجربی و یاعلوم دینی باویژگیهای فطری پیوندنزدیکی داشته است الگوی کشورهای غربی مستندبرالگوهای ماورایی خداشناسی وبصورت محدودتری خودشناسی بوده که به عرفان منجر شده است اعتلای فرهنگ فطری درنیایش خالق هستی متجلی بوده و ازآ«جا که این عبادت می بایستی جداازکالبدمادی انجام میشده نیاز به مکانی بوده که ازلحاظ مادی ازبدن و تعلقات آن جداگشته و توجه به معبود میسر گردد بنابراین نخستین مکان های عبادت با ظهورتمدنهای هفت گانه اولیه بشری متولد شدند که عموما معبد temple خوانده شدند تسلط مذهب دربرخی موارد حتی حکومت را به زیریوغ سپرده است که بعنوان مثال ازسلسله ساسانی و نفوذموبدان زرتشتی برحکومت ودربار میتوان سخن گفت این نظام سلسله مراتبی نهایتا توسط اسلام نفی شده بطوریکه الگوی حاکم برمعابد و اکنون مساجد برمسائل دیگری استوار می شود که این پژوهش سعی درارایه آ«ها داشته و مضافا این نظم مکانی نهایتا بواسطه جغرافیایی محدود به اذربایجان و شهرستان
مهاباد خواهد شد شیوه تحقیق درابتدا بصورت تحقیق سطحی درنمونه های اماری گسترده و نهایتا دربخش نهایی با الگوشناسی معابد درمحدوده جغرافیایی شهرمهاباد و محدوده زمانی انقلاب اسلامی تاعصرحاضر به تحقیق عمقی و نمونه های محدود محصور خواهد شد امید است که این پزوهش قدمی نوین دربازشناسی الگوهای معماری یکی ازمقدسترین مکانهای عبادت یعنی مساجدباشد