بررسی و برآورد تاثیر خصوصی سازی بر عملکرد مالی شرکت های دولتی

در اجرای سیاستهای اصل 44 قانون اساسی کشور، سهام تعداد قابل توجهی از شرکتهای دولتی از طریق مکانیزم فروش سهام به بخش خصوصی واگذار شده است. لیکن از اثربخشی این اقدام تابحال بصورت منسجم با درنظر گرفتن شاخصهای مالی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. لذا در این پژوهش با مطالعه و بررسی مقایسه‌ای عملکرد شرکت‌ها - قبل و بعد از واگذاری- تأثیر خصوصی‌سازی از طریق عملکرد مالی این دسته از شرکت‌ها مورد ارزیابی قرار گرفته است. برای این منظور اطلاعات واقعی مورد نیاز از صورت‌های مالی سالانه 11 شرکت مشمول این دوره استخراج گردیده و سپس اطلاعات مربوط به چهار متغیر مالی اصلی شامل نرخ بازده حقوق صاحبان سهام، نرخ رشد فروش خالص، نرخ رشد سود خالص و نسبت فروش به کل دارایی‌ها به عنوان متغیر وابسته و خصوصی‌سازی و روند رشد در طول زمان (سالهای مورد بررسی) به عنوان متغیر مستقل مورد استفاده قرار گرفت. به منظور سنجش تأثیر خصوصی‌سازی از فنون آماری Paired T-Test و رگرسیون با متغیر اندیکاتور استفاده گردید. نتایج حاصل از آزمون رگرسیون با متغیر اندیکاتور نشان می‌دهد که بعد از خصوصی‌سازی، بازده حقوق صاحبان سهام افزایش و نرخ رشد سود خالص و نسبت فروش به کل دارایی‌ها کاهش یافته و نرخ رشد فروش خالص تفاوت چندانی نداشته است. از جمع‌بندی نتایج آماری تحلیل‌ها می‌توان گفت که اهداف خصوصی‌سازی در شرکت‌های مورد بررسی تأمین نشده است. علت این موضوع را می‌توان در این نکته جستجو کرد که تغییر مالکیت شرط لازم در خصوصی‌سازی است. خصوصی‌سازی واقعی با اقداماتی تکمیل می‌شود که منتج به بازارگرا شدن و حاکمیت متغیر قیمت در تصمیمات عوامل اقتصادی می‌شود. آزادسازی، مقررات زدایی، بهبود فضای کسب کار و محور قرار گرفتن بخش خصوصی در فعالیت‌های اقتصادی از الزامات تکامل فرایند خصوصی‌سازی در ایران است که بخشی از آنها نظیر بهبود فضای کسب و کار همچنان مغفول است.

کلیدواژه ها:

خصوصی سازی ، نرخ بازده حقوق صاحبان سهام ، نرخ رشد فروش خالص ، نرخ رشد سود خالص ، نسبت فروش خالص به کل دارایی ها