بررسی مراحل فنولوژی گیاه دارویی رازک (.Humulus lupulu L) درگرگان

آثار و عواقب مخرب ناشی از مصرف داروهای شیمیایی باعث گردیده که پرورش، اهلی کردن و در نتیجه تولید انبوه گیاهان دارویی بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. در صورت کشت و تولید این گیاهان، دانستن تغییرات حیاتی گیاه (مراحل فنولوژی) بعنوان مطالعات پایه در مدیریت کشت و کار گیاهان دارویی نقش مؤثری خواهد داشت. یکی از گونههای دارویی مهم و بومیا ستان گلستان گیاه رازک می باشد. رازک با نام علمی Humulus lupulus از تیره Canabinacae گیاهی است بالا رونده و از زمانهای قدیم در بیشتر نقاط جهان جهت استفاده داروئی مصرف می گردد. این گیاه در استان گلستان از قسمتهای غرب (جنگلهای بندرگز) تا قسمت شرق (جنگلهای پارک گلستان) در نواحی جلگه ای و مرطوب انتشار دارد. قسمت مورد استفاده آن معمولاً گلهای ماده آن می باشد و دارای خواص متعددی از جمله: آرام کننده، تسکین دهنده اعصاب، خواب آوری،مقوی معده و ... بوده و در صنایع داروسازی نیز از مواد مؤثره گلهای آن داروهای آرام بخش و خواب آور تولدی می شود. هدف از این بررسی تعیین مراحل مختلف رشد گیاه (فنولوژی) رازک بود. جهت مطالعه، ابتدا این گونه در ایستگاه تحقیقاتی چالکی گرگان کشت و سپس مشاهدات و یادداشت برداری در طی سال از این گونه صورت گرفت و تاریخ وقوع پدیده های حیاتی (شروع رشد، رشد رویشی، گلدهی، رسیدن و ریزش بذر و ...) ثبت گردید. نتایج حاصل از ثبت مراحل رویشی نشان داد، رشد رویشی رازک از اواسط بهمن ماه آغاز و تا اواسط شهریور ادامه دارد، یعنی در واقع این گونه از دوره رشد طولانی برخوردار می باشد. در اواسط شهریور گیاه به گل نشسته و در اواسط اذر بذور آن به رسیدگی کامل رسیده و در اواخر آذرماه ریزش می نمایند. این گ ونه به سبب بومی بودن و سازگاری با شرایط اکولوژیک حاکم بر منطقه، توانست در چنینمحیطی بخوبی رشد کرده و چرخه زندگی خود را کامل نماید. جهت استفاده دارویی م هرماه زمان مناسبی جهت جمع آوری گلهای ماده رازک در منطقه می باشد. لذا با توجه بهاینکه برداشتگیاهان داروئی به مقدار زیاد از عرصه های منابع طبیعی امکان پذیر نمی باشد، شایسه است به طبیعت بعنوان بانک ژن نگریسته و در حفظ ذخایر توارثی گیاهان داروئی بخصوص گونه های نادر و اندمیک اهتمام ورزید و از طریق کشت و کار گیاهان داروئی نیازهای جامعه را برآورده نمود.

کلیدواژه ها:

رازک ، گیاه داریی ، فنولوژی ، گرگان