اثر جینسینگ (Panax ginseng C. A. Meyer) و خارخاسک (Tribuius terrestrsis L.) بر کمیت و کیفیت اسپرم و قدرت باروری در خروس ها

سابقه و هدف: انتخاب ژنتیکی براساس سرعت رشد بالا و افزایش وزن در زمان کشتار در جوجه های گوشتی، مشکلات عدیده ای در مدیریت گله های مادر ایجاد کرده است. همبستگی منفی بین صفات رشد و صفات تولیدمثلی باعث کاهش باروری، به ویژه در خروس های مولد گوشتی شده است، به گونه ای که درصد باروری در طیور گوشتی مولد به طور قابل توجهی کاهش یافته است. بنابراین، هدف از این تحقیق ارزیابی سطوح مشخصی از جینسینگ و خارخاسک و بررسی اثر هم افزایی آنها در جیره غذایی خروس مولد گوشتی با سن بالای ۴۰ هفتگی بود تا کمیت و کیفیت اسپرم و آثار احتمالی آنها بر قدرت باروری خروس ها بررسی شود.مواد و روش ها: مرحله مزرعه ای این تحقیق از بهمن ماه ۱۴۰۱ تا تیرماه ۱۴۰۲ در مزرعه تحقیقاتی طیور دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس اجرا شد. در این راستا، تعداد ۳۲ قطعه خروس مولدگوشتی از سویه آرین (هایبرو) در سن ۵۷ هفتگی به طور تصادفی به چهار گروه (هر گروه شامل هشت خروس) تقسیم شدند. از هفته ۵۷ تا ۷۰، این خروس ها با جیره پایه حاوی سطوح مختلف جینسینگ و خارخاسک تغذیه گردیدند. جیره ها شامل موارد زیر بودند: ۱) جیره پایه بدون مواد افزودنی (شاهد)؛ ۲) ۳۰۰ میلی گرم پودر جینسینگ/کیلوگرم جیره؛ ۳) ۱۵۰ میلی گرم پودر جینسینگ + ۱۹۰ میلی گرم عصاره خارخاسک/کیلوگرم جیره؛ ۴) ۳۸۰ میلی گرم عصاره خارخاسک/ کیلوگرم جیره. طول دوره آزمایش ۱۳ هفته بود. خروس ها در قفس های انفرادی با نوردهی خودکار تحت برنامه نوری ۱۴ ساعت روشنایی و ۱۰ ساعت تاریکی نگهداری شدند. دمای سالن و شرایط تغذیه نیز مطابق با راهنمای پرورش خروس مولد سویه آرین تنظیم گردید. آب به صورت آزادانه در اختیار پرنده ها بود. در این مدت، به منظور تسهیل اسپرم گیری در زمان اعمال تیمار، اسپرم گیری به صورت هفتگی از خروس ها از طریق ماساژ شکمی انجام شد. همزمان، آزمایش های مربوط به اسپرم شامل حجم، زنده مانی، سلامت غشاء، تعداد، تحرک و بررسی خصوصیات جنبایی اسپرم با استفاده از نرم افزار CASA (SCA, ver. ۶.۲) بررسی گردید.نتایج: نتایج این تحقیق نشان داد که بخشی از فراسنجه های ارزیابی شده کیفی اسپرم شامل حجم منی، غلظت اسپرم و درصد زنده مانی اسپرم، تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی (جینسینگ، خارخاسک، جینسینگ+خارخاسک) قرار نگرفتند و از نظر آماری معنی دار نشدند (۰.۰۵P). بیشترین درصد سلامت غشاء اسپرم به مخلوط ترکیبی تیمار جینسینگ + خارخاسک تعلق داشت که به جز با تیمار جینسینگ، با سایر تیمارها تفاوت معنی دار داشت (۰.۰۵>P). علاوه بر این، نتایج آزمایش های بعدی نشان داد که سطوح جینسینگ و خارخاسک تاثیر معنی داری بر جنبایی اسپرم ها داشتند و اسپرم های پیشرونده (دارای حرکت رو به جلو)، بدون تحرک و متحرک تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار گرفتند و تفاوت معنی داری را نشان دادند (۰.۰۵>P). اما سایر شاخص های اندازه گیری شده جنبایی اسپرم تحت تاثیر تیمارها قرار نگرفتند و معنی دار نشدند (۰.۰۵جینسینگ تعلق داشتند که به جز تیمار شاهد، با سایر تیمار ها تفاوت معنی داری نشان دادند (۰.۰۵>P). بیشترین درصد اسپرم های بدون حرکت (بی حرکت) به تیمار خارخاسک تعلق داشت که به جز تیمار شاهد، با سایر تیمار ها تفاوت معنی دار داشت (۰.۰۵>P). اسپرم های محرک با بیشترین درصد حرکت به تیمار جینسینگ تعلق داشت که به جز تیمار شاهد، با سایر تیمار ها تفاوت معنی دار داشتند (۰.۰۵>P).نتیجه گیری: براساس یافته های به دست آمده از این تحقیق، نتیجه گیری می شود که اثر هم افزایی این دو گیاه دارویی (جینسینگ + خارخاسک) تاثیرات مثبتی بر فاکتورهای تولیدمثلی، ازجمله کمیت و کیفیت اسپرم، بهبود سلامت غشای اسپرم، افزایش قدرت باروری و افزایش جنبایی اسپرم خروس ها داشته است.

کلیدواژه ها:

آنتی اکسیدان ، اسپرم خروس ، بیضه ، جینسینگ ، خارخاسک