واکاوی قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی مصوب سال ۱۳۹۸ در منظومه حقوق کودک

«حق بهره مندی از تابعیت» از «حقوق بنیادین بشری» است که به فرد، هویت قانونی می دهد و اساسا تحقق حقوق فرد فرع بر معلوم بودن تابعیت وی است؛ زیرا تابعیت امکان عملی بهره مندی از حقوق فرد را فراهم می آورد؛ لیکن زنان ایرانی مزدوج با مردان خارجی قانونا امکان آن را نداشتند تا مستندا به مواد مرتبط قانون مدنی، برای فرزندان زیر ۱۸ سال خود درخواست تابعیت ایران را نمایند و از طرفی به دلیل بی تابعیتی این فرزندان که بعضا بعد از متواری شدن پدر و نامعلوم بودن هویت وی حاصل می آمد و پیامدهای منفی ای؛ چون محرومیت از اوراق هویت و به تبع، محرومیت از حقوقی؛ نظیر حق بر سلامت و آموزش را در بر داشت، «قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی» در سال ۱۳۸۵ به تصویب رسید. فرزندان بالای ۱۸ سال که قبل یا حداکثر یک سال بعد از تصویب این قانون در ایران متولد شده بودند، می توانستند درخواست تابعیت نمایند و به این ترتیب، موضوع حقوق شهروندی آنها و مهم تر، وضعیت آنها قبل از اخذ تابعیت ایران، بدون تعیین تکلیف قانونی باقی می ماند؛ لذا قانون گذار برای رفع این محدودیت و با تاثیرپذیری از حقوق بین الملل بشر، در سال ۱۳۹۸، قانون اصلاح قانون فوق الذکر را به تصویب رساند تا ضمن پاسداشت مقام زن ایرانی، زمینه های قانونی لازم برای استیفای حقوق فرزندان زیر ۱۸ سال آنها را فراهم آورد. اگر چه ممکن است اعطای تابعیت به این کودکان گامی مثبت جهت کاهش آسیب ها و مشکلات آنان باشد اما به دلیل عدم شفافیت، عدم تعیین تکلیف برخی موضوعات چالش هایی ایجاد نموده است.

کلیدواژه ها:

تابعیت ، زن ایرانی ، مرد خارجی