نگرشی باستان شناختی بر گورستان های حصاردار عصر آهن، مطالعه موردی گورستان های حوضه رود مشگین چای

اصولا در باستان شناسی، گورستان به محوطه ای اطلاق می گردد که در آن چندین گور باستانی از یک دوره یا از ادوار مختلف، در یک فرم سازه ای یا در اشکال متفاوت، در کنار هم ساخته شده و معمولا این قبور بواسطه یک یا چند عامل طبیعی از یک یا چند جهت محصور یا محدود شده باشند (ممکن است نباشند). در موارد نادری، به تنهایی یا در کنار عوامل طبیعی محصور کننده، عوامل انسانی چون وجود یک دیوار یا حصار نیز در محوطه های گورستانی قابل مشاهده است. اما چنین پدیده ای در مطالعات باستان شناسی زیاد شایع نبوده و کمتر به چنین وضعیتی برخورد می شود. در پژوهش حاضر، با مطالعه موردی برخی از محوطه های حوضه ی رود مشگین چای، که از نتایج بررسی گسترده ی میدانی این حوزه است، به اهمیت گورستان های حصاردار و به چرایی و چگونگی احداث آنها پرداخته شده است. چگونه می توان وجود این حصار را به اوضاع اجتماعی، سیاسی و نظامی منطقه مورد بحث مربوط دانست؟ تفاوت بین این نوع از گورستان ها با سایر محوطه های دارای دیوار مانند قلعه در چیست؟ اهمیت این گورستان ها در چیست؟ آیا اشخاص مدفون در آنها و هدایای تدفینی ارزشمند همراه ایشان باعث به وجود آمدن چنین دیواری شده است یا وضعیت نابسامان منطقه، چپاول و غارت قبور در ساخت حصار بر گرد این گورستان ها دخیل بوده است؟ مقاله ی حاضر با مطالعه موردی گورستان های حوضه ی رود مشگین چای، در پی رسیدن به پاسخ پرسش های این چنینی و سایر مجهولات موجود راجع به این گورستان هاست. روش انجام پژوهش حاضر مبتنی بر بررسی میدانی باستان شناختی و مطالعات کتابخانه ای با رویکردی جامعه شناختی است.

کلیدواژه ها:

عصر آهن ، حوضه رود مشگین چای ، گورستان های حصاردار ، اوضاع سیاسی ، نظامی و اعتقادی.