جایگاه قانونی مجلس شورای اسلامی در تعیین و اجرای دیپلماسی خارجی در چارچوب نظام کنترل و توازن در مقایسه با کنگره ایالات متحده

پژوهش حاضر با هدف بررسی تطبیقی جایگاه و نقش قوه مقننه در سیاست خارجی، به مطالعه موردی مجلس شورای اسلامی ایران و کنگره ایالات متحده آمریکا می پردازد. در عصر حاضر که پیچیدگی های روابط بین الملل و چالش های ژئوپلیتیک افزایش یافته، نقش نهادهای قانونگذار در شکل دهی و نظارت بر سیاست خارجی اهمیت دوچندان یافته است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و رویکرد تطبیقی، به بررسی چارچوب های قانونی، ساختارها و مکانیسم های تاثیرگذاری هر دو نهاد در بازه زمانی ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۳ پرداخته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که علی رغم وجود تفاوت های ساختاری و حقوقی، هر دو نهاد از طریق ابزارهایی چون تصویب معاهدات بین المللی (اصل ۷۷ قانون اساسی ایران)، نظارت بر اجرای سیاست ها، تخصیص بودجه و دیپلماسی پارلمانی در سیاست خارجی نقش آفرینی می کنند. با این حال، کنگره آمریکا با برخورداری از اختیارات گسترده تر قانونی از جمله اعلان جنگ و کنترل بودجه، تاثیر عمیق تری بر سیاست خارجی دارد، در حالی که مجلس شورای اسلامی با محدودیت های ساختاری و قانونی متعددی مواجه است. این پژوهش با ارائه راهکارهایی همچون تقویت کمیته های تخصصی و بهبود سازوکارهای نظارتی، بر اهمیت تعامل سازنده قوای مقننه و مجریه در راستای ارتقای کارآمدی سیاست خارجی تاکید می کند.

کلیدواژه ها:

سیاست خارجی ، دیپلماسی پارلمانی ، مجلس شورای اسلامی ، کنگره ایالات متحده ، نظام کنترل و توازن