تعریفی بومی از سلامت جنسی: رویکردی برای ارتقاء سلامت جنسی در ایران

زمینه و هدف: سلامت جنسی، به عنوان یکی از ابعاد کلیدی سلامت، تحت تاثیر عوامل فرهنگی، اجتماعی و مذهبی قرار دارد و نقش مهمی در کیفیت زندگی ایفا می کند. تعاریف خارجی از سلامت جنسی، اغلب با تاکید بر فردگرایی و لذت  محوری، با ارزش های ایرانی  اسلامی، به ویژه جایگاه نهاد خانواده، سازگاری ندارند. این مطالعه با هدف ارائه تعریفی بومی و علمی از سلامت جنسی متناسب با زمینه های فرهنگی، اجتماعی و اعتقادی ایران انجام شد. روش: این پژوهش با رویکردی تلفیقی از مطالعه کتابخانه ای و نظرسنجی خبرگان انجام گرفت. ابتدا، تعاریف سلامت جنسی از منابع معتبر خارجی و داخلی گردآوری و تحلیل شد. در ادامه، انجمن علمی سلامت خانواده ایران، با محوریت تعریف سازمان بهداشت جهانی (۲۰۰۶)، تعریف اولیه ای ارائه و به فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد کرد. این تعریف در کارگروهی متشکل از متخصصان رشته های مرتبط و کارشناسان حوزوی بررسی و مورد اجماع قرار گرفت. در نهایت، مرکز موضوع شناسی احکام فقهی در قم نیز عدم مغایرت تعریف با احکام شرعی را تایید کرد. یافته ها: تعاریف خارجی اغلب بر لذت جویی فرد محور تاکید دارند و در برخی مفاهیم دچار ابهاماتی بودند که با ارزش های ایرانی - اسلامی ناسازگارند. تعاریف داخلی نیز به دلیل فقدان جامعیت و پشتوانه نهادی معتبر، از کارآمدی لازم برخوردار نبودند. بر پایه نتایج این پژوهش، در چهارچوب فرهنگی و ارزشی جامعه ایران، سلامت جنسی وضعیتی از بهزیستی روان شناختی، عاطفی، جسمی و اجتماعی زن و مرد در برقراری رابطه جنسی هدفمند، ایمن، به­موقع و آرامش­دهنده با همسر خود است که هیچ­یک در معرض اکراه، اجبار، تحقیر و خشونت قرار نگیرند. سلامت جنسی همراه با رضایت از هویت جنسیتی بوده و صرفا به معنای نبود بیماری یا اختلال عملکرد نیست و با اعتقادات مذهبی، هنجارهای فرهنگی و قانونی جامعه، حفظ حقوق جنسی زوجین و رعایت اخلاق انسانی همسو می­باشد. نتیجه گیری: سلامت جنسی مفهومی پیچیده و چند بعدی است که ارائه یک تعریف واحد جهانی را غیرممکن می کند. بنابراین، سیاست گذاری ها، برنامه ریزی ها و مداخلات در حوزه سلامت جنسی باید مبتنی بر تعاریف بومی و متناسب با زمینه های فرهنگی، اجتماعی و مذهبی هر جامعه باشد تا کارآمدی و اثربخشی لازم را داشته باشند.

کلیدواژه ها:

Cultural Characteristics ، Family ، Iran ، Religion ، Sexual Health ، ایران ، خانواده ، سلامت جنسی ، مذهب ، ویژگی های فرهنگی