تخمین میزان قاچاق انرژی در کشور با رویکرد پویایی شناسی سیستمها

قاچاق سوخت یکی از چالشهای اصلی اقتصادی و امنیتی در کشور ایران است که سالانه میلیاردها تومان خسارت به اقتصاد ملی وارد می کند. این پدیده نه تنها باعث کاهش درآمدهای دولت میشود بلکه تامین و ساماندهی بازار سوخت کشور را نیز دشوار میسازد و تبعات متعددی را در پی دارد. در این راستا بهره گیری از رویکردهای مدلسازی پویایی شناسی سیستمها قادر است دیدگاه جامع تری نسبت به ساختار و دینامیکهای موثر بر قاچاق سوخت ارائه دهد و به سیاست گذاران در طراحی راهکارهای موثر کمک کند. با توجه به در دست نبودن دادههای تاریخی از روند تغییرات این پدیده هدف این مطالعه توسعه یک مدل دینامیکی برای فهم ریشهها و عوامل ساختاری درون صنعت انرژی است که بتواند به عنوان پایه ای برای مدلسازیهای بعدی تخمین میزان قاچاق سوخت در ایران شناسایی عوامل اهرمی و ارزیابی اثر سیاستهای مختلف بر کاهش این پدیده مورد استفاده قرار گیرد. مدل ارائه شده در این مقاله حاکی از ریشه دار بودن گرایش سیاستگذار به قیمت گذاری دستوری، سوخت و در نتیجه ایجاد مقاومت در برابر افزایش قیمت در سیستم می باشد که به عنوان پاتکها و اثرات سو دراز مدت چنین سیاستی شناسایی شده. گسترش این مدل مبتنی بر تحلیل دینامیکهای پیچیده و روابط بازخوردب با لحاظ کردن متغیرهای فرهنگی اقتصادی و... است که میتواند راهکارهای پایدارتری در مدیریت قاچاق سوخت ارائه دهد.

کلیدواژه ها:

قاچاق سوخت ، پویایی شناسی سیستمها ، تفکر سیستمی ، علل ریشه ای