سلسله مراتب در ادیان الهی

سلسله مراتب دینی به عنوان یکی از مولفه های بنیادین سازمان اجتماعی جوامع مذهبی، نقشی اساسی در مدیریت، استمرار و مشروعیت بخشی به آموزه های ادیان الهی ایفا می کند. این مقاله با هدف تحلیل تطبیقی ساختار سلسله مراتبی در سه دین الهی اسلام، یهودیت و مسیحیت تدوین شده است. در این پژوهش، هر یک از ادیان مورد نظر به طور مستقل بررسی شده و سپس بر اساس مقایسه های دوجانبه، نقاط اشتراک و افتراق آن ها تحلیل شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که اسلام فاقد نهاد متمرکز کلیسایی بوده و ساختار رهبری آن مبتنی بر علمای دین و اجتهاد فقهی شکل گرفته است؛ درحالی که مسیحیت کاتولیک دارای ساختاری متمرکز و نهادی به نام کلیساست. یهودیت نیز ساختاری قومی با محوریت نهادهای کهن چون کاهنان، لاویان و سنهدریم داشته که در دوران معاصر، نقش ربی ها را در محوریت رهبری قرار داده است. از منظر کارکردی، نهادهای دینی در هر سه دین علاوه بر هدایت معنوی، نقش کلیدی در سازماندهی اجتماعی و سیاسی جوامع ایفا کرده اند. این مطالعه بر مبنای روش تحلیل تطبیقی کیفی و با بهره گیری از نظریه های ماکس وبر و پیتر برگر صورت گرفته و به ارائه یک مدل تحلیلی از ساختارهای سلسله مراتب دینی ادیان الهی منتهی شده است.

کلیدواژه ها:

سلسله مراتب دینی ، اسلام ، یهودیت ، مسیحیت ، نهاد دینی ، اقتدار معنوی ، مشروعیت دینی ، تحلیل تطبیقی