زمین شناسی، کانی سازی، ژئوشیمی و مطالعه سیالات درگیر در منطقه اکتشافی مس و طلا زردکوه، جنوب شرق ایرانشهر

محدوده اکتشافی زردکوه در استان سیستان و بلوچستان و در فاصله 20 کیلومتری جنوب شرق شهرستان ایرانشهر قرار دارد. این منطقه از نظر جایگاه ساختاری در مرز حوضه پیش کمانی مکران و زون فلیش شرق ایران واقع گردیده است. زمین شناسی منطقه عمدتا شامل توالی افیولیت ملانژ، سنگ های رسوبی کرتاسه بالایی است که توده پیروکسن دیوریتی تا مونزودیوریتی پورفیری و دیاباز در آن ها نفوذ کرده است. توده دیوریتی حاوی رگچه های کوارتز- سولفید فراوان با سیمای به شدت دگرسان شده است. کانی سازی در محدوده مورد مطالعه بیشتر همراه با دگرسانی کوارتز-سرسیت-پیریت و سپس با دگرسانی سیلیسی و آرژیلیک است که توسط دگرسانی پروپلیتیک احاطه شده است، دگرسانی های مشاهده شده دیگر در محدوده زردکوه عبارت است از: پروپلیتیک ضعیف و متوسط، سیلیسی متوسط، سیلیسی متوسط+ پروپلیتیک ضعیف، سیلیسی ضعیف+ پروپلیتیک متوسط. کانی های اولیه شامل پیریت و کالکوپیریت و کانی های ثانویه شامل گوتیت، هماتیت، لیمونیت، ژاروسیت، کالکوسیت، کوولیت، مالاکیت و آزوریت است که در قالب بافت رگچه ای، افشان، کلوفرم و جانشینی دیده می شود. مهم ترین بافت کانی سازی رگچه ای بوده و بیشترین میزان تراکم رگچه در گمانه BH1 در عمق 188-177 متر است که تا 30 رگچه در متر می رسد. در مطالعات سطحی حداکثر مقدار طلا 1/1گرم بر تن، مس 5 درصد، نقره 4 گرم در تن، آرسنیک بیش از 100 گرم برتن و روی 759 گرم برتن اندازه گیری شده است و در مطالعات زیرسطحی بیشترین بی هنجاری برای عنصر مس 5/4 درصد است و بالاترین بی هنجاری برای عنصر طلا 2111 میلی گرم در تن است. کانی طلای آزاد دیده نشده و ممکن است که طلا در غالب کانیهای سولفیدی مانند پیریت حضور داشته باشد. بی هنجاری برای عناصر مولیبدن 7/103 گرم در تن، سرب 553 گرم در تن، نقره 219 گرم در تن، روی 1/1 درصد است. هیچ گونه کانی مرتبطی با عنصرهای مولیبدن، سرب، نقره و روی مشاهده نشده است. بررسی سیالات درگیر در کانی کوارتز نشان می دهد دمای همگن شدن سیالات درگیر بین 188 تا 365 درجه ی سانتی گراد و مقدار شوری بین 5/14 تا 2/18 درصد وزنی متغیر است. داده های دما و شوری نقش فرآیند مخلوط شدگی سیال دما و شوری بالا (احتمالا ماگمایی) را با سیالات جوی با دما و شوری پایین تر را در تشکیل ذخیره معدنی نشان می دهد. نتایج بدست آمده حاکی از گسترش کانی سازی سولفیدی در اعماق است. نوع آلتراسیون و گسترش آن، بی هنجاری های ژئوشیمیایی، محدوده دما و شوری، موقعیت زمین شناختی، سنگ شناسی و کانی شناسی نشان می دهد که کانی سازی منطقه اکتشافی زردکوه می تواند نشانگر بخش بالایی یک سیستم از نوع مس- طلا پورفیری باشد.

کلیدواژه ها:

زمین شناسی ، ژئوشیمی ، سیالات درگیر کانی سازی ،