اثر سمی استات سرب بر کبد موش های صحرایی نر آلبینو و ارزیابی نقش حفاظتی عصاره گیاه خرفه (Portulaca oleracea) : مطالعه ای با رویکرد بافت شناسی و بیوشیمیایی

هدف: سرب یکی از آلاینده های عمده محیط زیست است که از طریق تولید گونه های فعال اکسیژن و تضعیف سامانه های دفاعی آنتی اکسیدانی، موجب سمیت کبدی و استرس اکسیداتیو می شود. هدف از این پژوهش، بررسی اثرات آنتی اکسیدانی و محافظت کننده کبدی عصاره آبی گیاه خرفه (Portulaca oleracea) بر بافت کبد موش های صحرایی نر آلبینو در معرض استات سرب بود؛ این ارزیابی با بررسی شاخص های بیوشیمیایی و تغییرات بافت شناسی انجام گرفت.مواد و روش ها: بیست وهشت موش نر آلبینو به صورت تصادفی به چهار گروه (هر گروه ۷ موش) تقسیم شدند. گروه اول به عنوان شاهد، رژیم غذایی استاندارد و آب سالم دریافت کرد. گروه دوم هر ۷۲ ساعت، استات سرب با دوز ۲۵ میلی گرم بر کیلوگرم به صورت درون صفاقی دریافت نمود. گروه های سوم و چهارم به ترتیب دوزهای ۲۰۰ و ۴۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم عصاره خرفه را به صورت خوراکی و به مدت هشت هفته دریافت کردند. شاخص های بیوشیمیایی سرم شامل AST، ALT، MDA، GSH، SOD و CAT با روش های استاندارد اسپکتروفوتومتری اندازه گیری شدند. نمونه های بافت کبد نیز با رنگ آمیزی هماتوکسیلین و ائوزین برای ارزیابی ساختار سلول های کبدی، نفوذ سلول های التهابی و تغییرات عروقی مورد بررسی قرار گرفتند.نتایج: تجویز عصاره خرفه در گروه های سوم و چهارم باعث بهبود معنی دار تغییرات ایجادشده در فعالیت آنزیم های کبدی (AST و ALT)، پراکسیداسیون چربی ها (MDA) و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی (GSH، SOD و CAT) در اثر مواجهه با استات سرب در گروه دوم گردید. این شاخص ها به صورت وابسته به دوز به حالت طبیعی بازگشتند، به طوری که دوز بالاتر اثر بهبودی بیشتری نشان داد. بررسی های بافت شناسی نیز اثر محافظتی خرفه را تایید کرد و بهبود ساختار بافت کبد، کاهش نفوذ سلول های التهابی و کاهش هیپرتروفی و دژنراسیون سلول های کبدی را در مقایسه با گروه تیمار شده با سرب نشان داد. این یافته ها نشان می دهد که خرفه از طریق تقویت دفاع آنتی اکسیدانی درون زا و تثبیت غشای سلول های کبدی، اثر محافظتی خود را اعمال می کند.نتیجه گیری: عصاره آبی گیاه خرفه دارای فعالیت های قوی محافظت کننده کبد و آنتی اکسیدانی در برابر آسیب کبدی القاشده توسط استات سرب است. این نتایج، پتانسیل این گیاه را به عنوان یک عامل طبیعی، ایمن، کم هزینه و موثر در پیشگیری از آسیب های کبدی ناشی از فلزات سنگین برجسته می سازد و از انجام تحقیقات تجربی و بالینی بیشتر درباره کاربرد درمانی آن حمایت می کند.

کلیدواژه ها:

آنتی اکسیدان ها ، سلول کبدی ، محافظت کبد ، بافت شناسی ، Portulaca oleracea