بررسی مولفه های دلبستگی به مکان در معماری دانشکده هنر

ورود به دانشگاه یکی از مراحل کلیدی در زندگی است که با تحولات اساسی در ابعاد رفتاری، اجتماعی و عاطفی همراه است. طراحی مناسب فضاهای آموزشی نقشی حیاتی در تامین نیازهای روان شناختی دانشجویان و تسهیل فرآیند یادگیری ایفا می کند. هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل مولفه های تاثیرگذار بر حس دلبستگی به مکان در معماری دانشکده های هنر است. روش تحقیق بر اساس رویکردی ترکیبی انجام شده است. ابتدا مرور جامع نظریات مرتبط صورت گرفته و مدل مفهومی چهارمولفه ای استخراج شد. سپس مصاحبه های عمیق نیمه ساختارمند با صاحب نظران برای تکمیل یافته ها انجام پذیرفت. این مولفه ها در چهار نمونه موفق از دانشکده های هنر (کالج معماری دانشگاه بین المللی فلوریدا، مدرسه هنر دانشگاه نانیانگ سنگاپور، دانشکده هنر دانشگاه آیووا و دانشکده معماری دانشگاه فردوسی مشهد) مورد تحلیل عمیق قرار گرفتند. یافته های کلیدی پژوهش شامل سه کشف اساسی است: اول، شناسایی اهمیت برتر مولفه های کالبدی (به ویژه نور طبیعی و فضای سبز) در ایجاد دلبستگی اولیه و تدوین «اصل اولویت کالبدی». دوم، کشف ماهیت فرآیندی دلبستگی شامل چهار مرحله متمایز: جذب (غلبه مولفه های کالبدی)، تعامل (فعال سازی مولفه های عملکردی)، تعلق (تقویت مولفه های ادراکی) و تعهد (استحکام مولفه های اجتماعی). سوم، اثر تعاملی مولفه ها و پدیده «تقویت متقابل» که در آن حضور همزمان چندین مولفه، تاثیری بیش از مجموع تاثیرات جداگانه ایجاد می کند. همچنین الگوهای انطباق فرهنگی متفاوت در بافت های آسیایی، غربی و ایرانی شناسایی شد. بر اساس یافته ها، «مدل تطبیقی دلبستگی به مکان در فضاهای آموزشی» پیشنهاد می شود که چارچوبی برای طراحی مرحله ای و اولویت دهی هوشمند به مولفه ها ارائه می دهد.

کلیدواژه ها:

فضای آموزشی ، دانشکده هنر ، روان شناسی محیط ، دلبستگی به مکان ، طراحی داخلی