کاربرد تحلیل محتوا در تاریخ پژوهی و زمینه های آن

تحلیل محتوا به عنوان یک ابزار پژوهشی در عرصه های مختلف علوم اجتماعی کاربرد گسترده ای یافته است. اما چشم انداز آن در حوزه مطالعات تاریخی حداقل در محدوده زبان فارسی به لحاظ نظری، از وضوح لازم برخودار نیست. لذا در این پژوهش تلاش گردیده زمینه های معرفتی و روش‎شناختی کاربرد آن در تاریخ پژوهی روشن شده و مواردی از کاربست آن معرفی گردد. برای دستیابی به این هدف، داده‎های لازمه به شیوهکتابخانه‎ای فراهم شده و به روش توصیفی – تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته اند. در نهایت مشخص گشته که تاریخ پژوهی به سبب تبعیت از پارادایم مشترک، دیدگاه و رویکرد یکسان نسبت به عینیت و تبیین که در پی فهم دلیل است نه تعیین علیت، با تحلیل محتوا، زمینه مشترک دارد. در عرصه روش‎شناختی نیز کاربرد تحلیل محتوا در تاریخ پژوهی، با نظر داشت استنباطات عقلی مشترکی چون تحلیل، تفسیر و حتی توصیف، قابل توجیه بوده، در نتیجه کاربرد آن در تاریخ که مامور پردازش دادههای بی‎ساخت است، امر پذیرفته شده تلقی می‎شود؛ با توجه به این حقیقت سه حوزه کاربردی تحلیل محتوا در تاریخ پژوهی(فرستنده، گیرنده و متن پیام) معرفی گردیده است.

کلیدواژه ها:

معرفت شناسی تحلیل محتوا ، روش شناسی تحلیل محتوا ، تاریخ نگاری ، کاربرد تحلیل محتوا