ارزیابی اثربخشی تمرینات ذهن آگاهی بر توانمندسازی شناختی و تعادل در سالمندان با سابقه افتادن

هدف تحقیق حاضر تعیین اثربخشی ذهن آگاهی بر توانمندسازی شناختی و تعادل در سالمندان با سابقه افتادن بود. در این مطالعه نیمه تجربی، ۱۶ سالمند با سابقه افتادن (میانگین سن ۶±۷۲ سال) از شهر قم در سال ۱۴۰۲ به صورت در دسترس و هدفمند انتخاب شده و به طور تصادفی در دو گروه تمرینات ذهن آگاهی (۸ نفر) و کنترل (۸ نفر) قرار گرفتند. در این تحقیق پروتکل مداخله ذهن آگاهی دی پتریلو، کافمن، گلس و آرنکوف (۲۰۰۹)، در شش جلسه و در هر جلسه به مدت ۱ الی ۵/۱ ساعت در طول سه هفته آموزش داده شد. جهت بررسی داده های توانمندسازی شناختی از مقیاس توانمندسازی روان شناختی اسپریتزر (۱۹۹۵) و برای بررسی عملکرد تعادل از آزمون های تعادل ایستای لک لک جانسون و نلسون (۱۹۹۱) و تعادل پویا پودسیالدو و ریچاردسون (۱۹۹۱) استفاده شد. داده ها به روش تحلیل کوواریانس در سطح معنی داری P<۰.۰۵ تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که تمرینات ذهن آگاهی موجب بهبود تعادل غیرمعنی دار ایستا و پویا در سالمندان با سابقه افتادن می شود (۰۵/۰p<). همچنین تمرینات ذهن آگاهی با بهبود غیرمعنی دار توانمندسازی شناختی در سالمندان با سابقه افتادن همراه بود (۰۵/۰p<). به نظر می رسد سه هفته تمرینات ذهن آگاهی می تواند مزایای شناختی و حرکتی برای سالمندان با سابقه افتادن به همراه داشته باشد، با این حال دوره های طولانی تر این مداخله ممکن است موثرتر باشد. از محدودیت های مطالعه حاضر می توان به تعداد کم نمونه ها اشاره کرد، با توجه به محدودیت حجم نمونه پژوهش، توصیه می شود به منظور بررسی اثربخشی تمرینات ذهن آگاهی بر مزایای شناختی و حرکتی برای سالمندان با سابقه افتادن، مطالعات گسترده تر و با حجم نمونه بزرگ تر اجرا شود. همچنین پیشنهاد می شود تحقیقی مشابه در بین افراد سالمند مبتلابه اختلالات شناختی انجام شود و نتایج مقایسه گردد. به طور کلی، به نظر می رسد سه هفته تمرینات ذهن آگاهی می تواند مزایای شناختی و حرکتی برای سالمندان با سابقه افتادن به همراه داشته باشد. با این حال دوره های طولانی تر این مداخلات ممکن است موثرتر باشد.

نتایج تحقیق حاضر نشان داد که تمرینات ذهن آگاهی موجب بهبود غیرمعنی دار توانمندسازی شناختی در سالمندان با سابقه افتادن می شود. برخی از مطالعات نشان می دهند که آموزش تمرکز حواس ممکن است منجربه بهبود در جنبه های خاصی از توجه، حافظه و عملکردهای اجرایی شود. یک بررسی سیستماتیک انجام شده در افراد مسن با اختلال شناختی خفیف نشان داد که تمرینات ذهن آگاهی عملکرد شناختی شرکت کننده و عملکرد فعالیت های روزمره را بهبود می بخشد. با این حال، مطالعات موجود دارای حجم نمونه کوچک، عدم مقایسه کنترل و عدم پیگیری برای درک اثرات بر جلوگیری از پیشرفت زوال عقل بودند. کارآزمایی های با کیفیت بالا و بر روی جمعیت های مختلف برای تایید اثربخشی مزایای ذهن آگاهی بر عملکرد شناختی مورد نیاز است. ذهن آگاهی، کیفیت خواب عملکرد شناختی و ذهنیت بیماران را بهبود می بخشد. همچنین تمرین ذهن آگاهی باعث آرامش عمیق در مغز و تغییر در باندهای فرکانس الکتریکی مرتبط با توجه و وظایف شناختی می شود. علاوه بر این، ذهن آگاهی تغییرات مثبت در فرکانس های الکتریکی مغز، مرتبط با توجه درونی و وظایف شناختی را درپی دارد. آموزش ذهن آگاهی باعث پیشرفت در خرده توجه انتخابی و کارکردهای اجرایی می شود. این نتایج نشان می دهد که آموزش ذهن آگاهی عملکرد شناختی فرد را در زمینه های مختلفی ازجمله توجه، تمرکز و کارکردهای اجرایی دیگر، بهبود می بخشد (گومز و همکاران[۱]، ۲۰۲۳). ذهن آگاهی یک تمرین توجهی است که آگاهی را از طریق تمرکز بر لحظه کنونی و غیرقضاوتی افزایش می دهد. ذهن آگاهی با سه مولفه یعنی قصد، توجه و نگرش مشخص می شود. تمرین ذهن آگاهی فرآیندی عمدی برای حضور و مشارکت کامل در اینجا و اکنون است که شامل یک انگیزه درونی پویا و در حال تکامل در افراد است. توجه شامل مشاهده دقیق تجارب درونی و بیرونی فرد بدون قضاوت است، در حالی که نگرش به موضع ذهنی و عاطفی زیربنایی نسبت به تمرین اشاره دارد. این سه مولفه برای تسهیل پرورش ذهن آگاهی و در نهایت تغییر در نحوه تعامل افراد با تجربیات زندگی خود با هم کار می کنند. ذهن آگاهی شامل اجزای فیزیکی، شناختی - اجتماعی و مراقبه است و مزایای منحصر به فردی را برای تقویت عملکرد شناختی به ویژه در کارکردهای اجرایی دارد از محدودیت های مطالعه حاضر می توان به تعداد کم نمونه ها اشاره کرد، با توجه به محدودیت حجم نمونه پژوهش، توصیه می شود به منظور بررسی اثربخشی تمرینات ذهن آگاهی بر مزایای شناختی و حرکتی برای سالمندان با سابقه افتادن، مطالعات گسترده تر و با حجم نمونه بزرگ تر اجرا شود. همچنین پیشنهاد می شود تحقیقی مشابه در بین افراد سالمند مبتلابه اختلالات شناختی انجام شود و نتایج مقایسه گردد.به طور کلی، به نظر می رسد سه هفته تمرینات ذهن آگاهی می تواند مزایای شناختی و حرکتی برای سالمندان با سابقه افتادن به همراه داشته باشد. با این حال دوره های طولانی تر این مداخلات ممکن است موثرتر باشد.

کلیدواژه ها:

ذهن آگاهی ، توانمندسازی شناختی ، تعادل ، سالمندی ، سابقه افتادن