تحلیل موانع و راهکارهای ارتقای کیفی تمرین های مدیریت بحران مناطق ۲۲ گانه شهر تهران با استفاده از مدلسازی ساختاری-تفسیری

زمینه و هدف: سالانه تمرین های متنوع و در سطوح ناحیه، منطقه و شهر تهران با هدف توانمندسازی کارکنان مدیریت بحران برای یادگیری و تمرین نقش ها و عملکردهای مورد انتظار در پاسخ به شرایط اضطراری و ارتقای ظرفیت های سازمان ها و کنشگران درگیر برای پاسخ موثر، برنامه ریزی و اجرا می گردد. پژوهش حاضر به شناسایی و تحلیل موانع و نقاط نیازمند بهبود تمرین های برگزار شده مناطق ۲۲گانه شهر تهران به منظور برنامه ریزی بهبود مستمر پرداخته است. روش: روش پژوهش ترکیبی از تحلیل محتوای کیفی، رویکرد دلفی فازی و مدل سازی ساختاری تفسیری است. بدین منظور پس از مرور اسناد و تحلیل محتوای کیفی گزارش های تمرین، فهرستی از موانع و نقاط نیازمند بهبود شناسایی و با توجه به مضامین مشترک مقوله بندی گردید. موانع استخراجی در ۱۰ محور موضوعی و ۲۷ زیرموضوع طبقه بندی گردید. در ادامه مبتنی بر رویکرد دلفی فازی پرسشنامه نیمه ساختاریافته طراحی و پس از دو مرحله پایش۱۴مانع و نقاط قابل بهبود تمرین‎ها مورد توافق مشارکت کنندگان قرار گرفت و مبتنی بر رویکرد مدلسازی ساختار تفسیری اثرگذاری و اثرپذیری موانع به صورت دو­به­دو بررسی و ماتریس خودتعاملی ساختاری، ماتریس دسترسی اولیه و دسترسی نهایی تنظیم گردید. در مرحله بعد با توجه به مجموعه ورودی و خروجی، سطح­بندی موانع اجرای تمرین مدیریت بحران مناطق ۲۲گانه شهر تهران انجام و در نهایت مدل ساختار تفسیری طراحی گردید. مشارکت کنندگان پژوهش ترکیبی از خبرگان و مدیران و برنامه ریزان سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران به صورت هدفمند با توجه به تسلط موضوعی و عضویت در تیم برنامه ریزی و اجرای تمرین های بحران انتخاب شدند. یافته ها: مبتنی بر یافته های مدل راهکارهای بهبود تمرین های بحران مناطق ۲۲گانه شهر تهران شامل: برنامه ریزی تمرین ها مبتنی بر نتایج ارزیابی خطر مناطق ۲۲گانه شهر تهران؛ برنامه ریزی آموزشی در راستای ارتقای دانش و مهارت کنشگران تمرین؛ اطمینان بخشی از آگاهی و درک مشترک برنامه ریزان و برگزارکنندگان از فرایند اجرایی تمرین؛ تقویت مشارکت کنشگران کلیدی و نهادهای همکار در اجرای تمرین های مناطق ۲۲گانه شهر تهران؛ تقویت کارکرد و هماهنگی تمرین های بحران مناطق ۲۲گانه شهر تهران؛ تقویت زیرساخت های شبکه ارتباطاتی یکپارچه ستادهای مدیریت بحران مناطق ۲۲گانه شهر تهران؛ سرمایه گذاری و تامین منابع مالی بروزرسانی تجهیزات و خدمات پشتیبانی تمرین مناطق ۲۲گانه شهر تهران؛ تقویت رعایت اصول ایمنی و اطلاع رسانی محیطی محدوده سایت تمرین، کارآمدسازی فرایندهای یادگیری تمرین شامل مستندسازی، ارزشیابی و مدیریت درس آموخته ها پیشنهاد می گردد. نتیجه گیری: پژوهش حاضر تلاشی در راستای شناخت سیاست­گذاران و برنامه ریزان تمرین های مدیریت بحران است که به منظور شناسایی موانع کلیدی و اولویت بندی زمینه های بهبود و در راستای تحقق اهداف آمادگی مدیریت بحران مناطق ۲۲گانه شهر تهران به انجام رسیده و انتظار می رود پیاده سازی راهکارهای ارائه شده منجر به افزایش کارایی و اثربخشی فعالیت های تمرین های بحران در مناطق شهر تهران گردد.

کلیدواژه ها:

exercise ، Disaster preparedness and response ، disaster management ، ۲۲-district of Tehran Municipality ، descriptive – structural modelling ، تمرین ، آمادگی و پاسخ به بحران ، مدیریت بحران ، مناطق ۲۲گانه شهر تهران ، مدل ساختاری تفسیری