مطالعه فلزگری اشیا فلزی باستانی از محوطه های عیلامی تپه سنجر خوزستان و تپه قلاگپ لرستان

اهمیت شکل گیری و تحول دانش متالورژی در دنیای باستان (آرکئومتالورژی) به حدی است که بر تقسیم بندی دوره های فرهنگی پیش از تاریخ تاثیر گذاشته است. گسترش فلزکاری در فلات ایران همواره موضوعی جالب توجه برای دانشمندان بوده و دلیل آن پیشینه شاخص فعالیت های فلزگری در ایران از حدود ۷۰۰۰ سال قبل از میلاد است. در حقیقت تاریخ غنی فلات ایران و یافته ها فلزگری در نقاط مختلف ایران منبع مهمی برای مطالعات فلزگری کهن است. در پژوهش حاضر به بررسی ۶ نمونه از آثار فلزی متعلق به دو محوطه تپه سنجر و تپه قلاگپ متعلق به تمدن عیلام، دو تمدن باستانی که یکی در لرستان شرقی و در دشت ازنا معروف به تپه قلاگپ و دیگری تپه سنجر در شمال دشت شوشان، خوزستان پرداخته شده است. هدف از انجام این مطالعات، شناسایی ترکیب شیمیایی، بررسی ماهیت ریزساختاری نمونه های فلزی کشف شده از این محوطه ها است.نتایج نشان دهنده کار سرد، کار گرم و تابکاری بر روی تمامی نمونه هاست و همگی به جز ۱ نمونه دارای خوردگی شدید بوده و ترکیب آلیاژ برنز قلعی، برنز سربی و مس ارسنیک دار شناسایی شد. نتیجه تطبیق نتایج با سایر پژوهش ها نشان داد که فلزگری باستانی در این محوطه ها با آثار در محدوده شمال غرب فلات ایران تا حدود زیادی مشابه است و از لحاظ مواد تشکیل دهنده و میزان مواد شباهت ها بسیار زیاد است. هم چنین مشخص شد که شیوه استخراج فلز از سنگ معدن نیز تشابهات بسیاری دارد که ناخالصی ها و عناصر موجود در نمونه ها نشان دهنده آن است.

کلیدواژه ها:

فلزگری باستان ، عیلام ، تپه سنجرخوزستان ، تپه قلاگپ لرستان