تحلیل جامعه شناختی نقش اقوام و عشایر در دفاع مقدس: مطالعه موردی استان ایلام

دفاع مقدس جمهوری اسلامی ایران، عرصه ای بی بدیل برای نمایش وحدت و همبستگی ملی بود. در این میان، نقش اقوام و عشایر، به عنوان بخش های اصیل و ریشه دار جامعه ایرانی، برجستگی خاصی داشت. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی و تبیین ابعاد مختلف مشارکت، انگیزه ها، و تاثیرات حضور اقوام و عشایر ایلام در دفاع مقدس، و همچنین بررسی بازتاب این مشارکت در ساختار اجتماعی و فرهنگی این جوامع است. پژوهش حاضر با اتخاذ رویکردی کیفی و با بهره گیری از روش مطالعه موردی انجام شده است. جمع آوری داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته با رزمندگان، جانبازان، خانواده های شهدا و افراد مطلع از اقوام و عشایر استان ایلام صورت گرفته است. علاوه بر این، اسناد و مدارک مرتبط با دفاع مقدس در سطح استان، شامل خاطرات، زندگینامه ها، و گزارش های رسمی نیز مورد بررسی قرار گرفته اند. داده های جمع آوری شده با استفاده از روش تحلیل مضمون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند تا الگوها، مضامین و مفاهیم کلیدی مرتبط با نقش اقوام و عشایر در دفاع مقدس شناسایی و تبیین شوند. یافته های پژوهش نشان می دهد که اقوام و عشایر استان ایلام مشارکت فعال و گسترده ای در دفاع مقدس داشته اند. انگیزه های این مشارکت فراتر از وظیفه ملی بوده و شامل عواملی همچون تعصب دینی، غیرت قومی-عشایری، دفاع از خاک و ناموس، و احساس همبستگی با سایر ایرانیان بوده است. حضور موثر نیروهای بومی در قالب دسته ها و گردان های عشایری، آشنایی آن ها با جغرافیای منطقه، و بهره گیری از ساختار اجتماعی و روابط قبیله ای در پشتیبانی جنگ، از جمله ابعاد برجسته مشارکت آنان بوده است. همچنین، پژوهش نشان می دهد که دفاع مقدس تاثیرات عمیقی بر ساختار اجتماعی و فرهنگی این جوامع داشته است، از جمله تقویت حس هویت ملی، تغییر در نقش های اجتماعی، و ایجاد الگوهای جدید از ایثار و فداکاری.

کلیدواژه ها:

اقوام و عشایر ، دفاع مقدس ، جامعه شناسی جنگ ، استان ایلام ، هویت قومی ، جامعه اجتماعی