بهینه سازی زمان استحصال تقطیری در محصولات دارویی و صنعتی تحت شرایط کروماتوگرافی-طیف سنجی و مبنی بر پروفایل شیمیایی ترکیبات

علیرغم پیشرفت و ابداع روش های نوین در حوزه استحصال و فرآوری ترکیبات موثره گیاهان دارویی، استحصال با تکنیک تقطیر با داشتن پیشینه متمادی توام با پیشرفت و تکامل علمی، همچنان یک رویکرد فناوری نوآورانه محسوب می گردد که بهره وری، کیفیت و پایداری از شاخص های اصلی آن می باشد. این پژوهش به منظور تعیین زمان بهینه استخراج و ترسیم پروفایل بیوشیمیایی ترکیبات بر اساس آنالیز کروماتوگرافی گازی-طیف سنجی جرمی و در زمان های مختلف تفطیر با انتخاب گونه دارویی بادرنجبویه (Melissa officinalis L.) به عنوان یک گونه دارویی پرمصرف در صنایع غذایی و دارویی صورت گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها، وجود اختلاف معنی­دار در محتوی اسانس را در زمان های مختلف استخراج تبیین نمود؛ به نحوی که در تیمارهای ۱۸۰ و ۲۴۰ دقیقه به ترتیب حداکثر (۳۳/۰ درصد V/W%) و حداقل (۲۵/۰ درصد V/W%) راندمان استخراجی ثبت گردید. به طور کلی در تیمارهای مختلف تعداد ۶۲ ترکیب شیمیایی جداسازی و تعداد ۵۸ ترکیب شناسایی گردید که ژرانیال، نرال و سیترونلال به عنوان شاخص اصلی اثربخشی با مجموع ۱/۷۷ درصد، سطح حداکثری را در تیمار ۱۸۰ دقیقه به خود اختصاص دادند. در کلاس ترکیبات به موازات افزایش زمان استخراج، مونوترپن های اکسیژنه کاهش یافت. بر اساس مشاهدات و تجزیه و تحلیل نتایج، زمان استحصال تقطیری مناسب برای این گونه و گونه های مشابه را می توان۱۸۰ دقیقه ثبت نمود که علاوه بر دست یابی به حداکثر عملکرد متابولتی و در پی آن فرآورده های با کمیت و کیفیت بهینه، می توان از هدررفت نهاده های مصرفی و انرژی در فرآیند استحصال ممانعت کرد و این مسئله را به عنوان یک مرجع مهم در تولید فرآورده های غذایی و دارویی لحاظ نمود.

کلیدواژه ها:

مواد موثره ، روغن های ضروری ، استخراج ، غذا-دارو