بررسی توصیفی تحلیلی الگوهای رفتاری دانش آموزان در فرایند یادگیری

هدف پژوهش حاضر، توصیف و تحلیل الگوهای رفتاری دانش آموزان در فرایند یادگیری از منظر معلم–پژوهشگر و تبیین پیامدهای آموزشی آن ها برای کیفیت یادگیری و مدیریت کلاس درس است. این مطالعه با رویکردی کیفی و توصیفی–تحلیلی انجام شده و داده ها از طریق مشاهده ی مستمر کلاس، یادداشت برداری میدانی از موقعیت های معنادار آموزشی و گفت وگوهای غیررسمی با دانش آموزان گردآوری شده است. پس از بازخوانی و کدگذاری داده ها، چند الگوی رفتاری شاخص در فرایند یادگیری شناسایی گردید؛ از جمله: الگوی مشارکت فعال، الگوی انفعال و سکوت، الگوی پرسشگری و کنجکاوی، الگوی وابستگی به معلم، الگوی یادگیری با تکیه بر همسالان و الگوی خودراهبر و مسئولیت پذیر. یافته ها نشان می دهد الگوهای مشارکت فعال، پرسشگری، یادگیری همیارانه و خودراهبری، با درگیری شناختی و هیجانی بیشتر، فهم عمیق تر مطالب و رشد مهارت های اجتماعی و تحصیلی همراه اند؛ در حالی که تداوم انفعال، سکوت و وابستگی افراطی به معلم، با کاهش انگیزش، یادگیری سطحی و احساس ناتوانی در مدیریت یادگیری پیوند دارد. تحلیل نتایج بیانگر آن است که روش تدریس معلم (مشارکتی یا معلم محور)، سبک مدیریت کلاس و فضای عاطفی آن (احترام، امنیت روانی و نحوه ی تشویق و بازخورد)، نقش تعیین کننده ای در تقویت یا تضعیف این الگوها ایفا می کنند. بر اساس این نتایج، پیشنهادهایی برای معلمان، مدیران و برنامه ریزان آموزشی جهت طراحی محیط های یادگیری پویا، حمایتی و تقویت کننده ی خودراهبری ارائه شده است.

کلیدواژه ها:

الگوهای رفتاری دانش آموزان ، فرایند یادگیری ، مشارکت فعال ، انفعال و سکوت ، پرسشگری ، وابستگی به معلم ، یادگیری همیارانه ، خودراهبری.