بررسی اثر کمبود ناوگان و ضعف مدیریت حمل ونقل عمومی بر شاخص های شهر سالم؛ مطالعه موردی مشکین دشت کرج

حمل ونقل عمومی یکی از ارکان اصلی توسعه شهری و عامل موثر در ارتقای شاخص های شهر سالم است. کارآمدی این سیستم نه تنها در کاهش زمان سفر و ارتقای کیفیت زندگی اهمیت دارد، بلکه نقش مستقیمی در عدالت اجتماعی، سلامت جسمی–روانی و حفظ محیط زیست ایفا می کند. در ناحیه مشکین دشت کرج، نتایج مشاهدات و مصاحبه های میدانی نشان می دهد که کمبود ناوگان اتوبوس رانی و ضعف مدیریت زمان بندی و هماهنگی خطوط، دسترسی شهروندان به خدمات شهری را به طور جدی محدود ساخته است. زمان انتظار ایستگاهی در این منطقه به طور میانگین ۱۸٫۶ دقیقه و بیش از دو برابر استاندارد پیشنهادی سازمان جهانی بهداشت (کمتر از ۱۰ دقیقه) است.این پژوهش با رویکرد تحلیلی–پیمایشی و بهره گیری از پرسشنامه ساختاریافته (آلفای کرونباخ = ۰.۸۷) و مصاحبه نیمه ساختاریافته، داده های ۳۸۴ شهروند و ۲۰ کارشناس حمل ونقل را بررسی کرده است. تحلیل های آماری با نرم افزار SPSS و آزمون های همبستگی پیرسون، t مستقل و رگرسیون چندگانه انجام شد. نتایج نشان داد که کمبود ناوگان با شاخص های شهر سالم همبستگی مثبت و قوی دارد (r=۰.۶۲) و ضعف مدیریت زمان بندی اثر قوی تری بر افزایش زمان انتظار و افت کیفیت خدمات دارد (r=۰.۶۸). مدل رگرسیون نشان داد که ۵۶٪ تغییرات شاخص های شهر سالم توسط این دو عامل توضیح داده می شود و سهم مدیریت زمان بندی (β=۰.۶۱) از کمبود ناوگان (β=۰.۴۷) بیشتر است.پیامدهای مشاهده شده شامل اتلاف وقت و هزینه، تشدید آلودگی هوا و صوت، کاهش کیفیت محیط زیست، افت سلامت جسمی–روانی و کاهش عدالت اجتماعی است. برای رفع این چالش ها، راهکارهای کوتاه مدت شامل اطلاع رسانی لحظه ای وضعیت ناوگان، بهینه سازی زمان بندی و استفاده از ناوگان رزرو یا مشارکت بخش خصوصی پیشنهاد شد. در میان مدت، نوسازی ناوگان، راه اندازی خطوط پرسرعت و بازنگری شبکه مسیرها توصیه گردید. در بلندمدت، سرمایه گذاری در سامانه حمل ونقل هوشمند (ITS)، آموزش نیروی انسانی متخصص و سیاست گذاری مبتنی بر توسعه پایدار می تواند پایه های شهر سالم را تقویت کند.این مطالعه با ارائه شواهد آماری و راهکارهای اجرایی، می تواند مبنایی برای تصمیم گیری مدیران شهری در جهت بهبود حمل ونقل عمومی و ارتقای شاخص های شهر سالم در مشکین دشت کرج و مناطق مشابه باشد.

کلیدواژه ها:

کمبود ناوگان ، مدیریت حمل ونقل عمومی ، شهر سالم ، زمان انتظار ایستگاهی ، کیفیت زندگی