نقش قصه های قرآنی در تربیت دینی و هویت مثبت دینی کودکان پیش دبستانی

دوره پیش دبستانی مرحله ای حیاتی در شکل گیری بنیان های شخصیت و هویت دینی کودکان محسوب می شود. در این دوران حساس تجربه های آموزشی هدف مند می توانند جهت گیری های معنوی پایدار و سازنده ای را در کودکان ایجاد کنند این پژوهش با هدف عمیق و کاربردی به بررسی نقش قصه های قرآنی در تربیت دینی و شکل گیری هویت مثبت دینی کودکان پیش دبستانی پرداخته است. اهمیت این پژوهش در مواجهه با چالش های فرهنگی معاصر تنوع رسانه ای فراگیر و گاه گمراه کننده و همچنین ناکارآمدی برخی روشهای سنتی انتقال مفاهیم دینی که فاقد جذابیت و اثر بخشی لازم برای گروه سنی خردسال هستند دوچندان می شود. مبانی نظری این تحقیق بر پایه های مستحکمی استوار است که شامل نظریه یادگیری اجتماعی بندورا با تاکید بر مکانیسم های تقلید و الگوبرداری نظریه رشد شناختی پیاژه با تمرکز بر تفکر عینی و ملموس کودکان در این دوره و همچنین رویکرد تربیت مبتنی بر هویت که بر اهمیت تجربه های معنادار و درونی سازی ارزش ها تاکید دارد می باشد. برای دستیابی به اهداف پژوهش دو نسخه از روش شناسی اتخاذ گردید: روش نیمه آزمایشی این روش با طرح پژوهشی نیمه آزمایشی شامل طرح پیش آزمون - پس آزمون همراه با گروه کنترل اجرا شد. جامعه آماری این بخش را کودکان پیش دبستانی شهر شادگان تشکیل دادند نمونه پژوهش شامل ۴۰ کودک بود که به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش ۲۰نفر و کنترل۲۰نفر تقسیم شدند. ابزارهای اندازه گیری شامل پرسشنامه ای برای سنجش تربیت دینی و مقیاسی برای ارزیابی هویت مثبت دینی بود. برنامه قصه گویی قرآنی به مدت ۸ جلسه در گروه آزمایش اجرا شد. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون ANCOVA( تحلیل کوواریانس) و نرم افزار SPSS نسخه ۲۶ صورت پذیرفت. روش کتابخانه ای این رویکرد با ماهیت کاربردی و توصیفی- تحلیلی بر جمع آوری و تحلیل اطلاعات از منابع معتبر تمرکز داشت منابع مورد استفاده شامل متن قرآن کریم تفاسیر معتبر و مجموعه ای از مقالات علمی داخلی و خارجی مرتبط با موضوع بود. فرآیند جمع آوری داده ها از طریق فیش برداری دقیق و منظم انجام شد و تحلیل محتوا به صورت کیفی و با طبقه بندی مضمونی صورت گرفت. یافته های حاصل از هر دو بخش پژوهش به طور قاطع نشان می دهد که قصه های قرآنی نه تنها در انتقال مفاهیم شناختی و اخلاقی به کودکان موثر هستند بلکه با ایجاد پیوند عاطفی معنوی قوی در شکل گیری و تقویت هویت مثبت دینی آنها نقش بسزایی ایفا می کنند. این قصه ها به کودکان کمک می کنند تا رفتارهای مثبت را به طور عمیق تری درونی سازی کنند. در بخش بحث و تحلیل بر نقش مولفه های کلیدی این قصه ها شامل ابعاد شناختی( فهم مفاهیم)، عاطفی( احساس همذات پنداری و تعلق ) و رفتاری (الگوبرداری و تقلید) تاکید گردید. همچنین الزامات اجرایی ضروری برای اثر بخشی این قصه ها مانند انتخاب داستان های متناسب با سن و ویژگی های کودکان استفاده از زبان ساده و کودکانه و به کارگیری روشهای خلاقانه و جذاب در روایت مورد بررسی و تاکید قرار گرفت.بر اساس یافته ها و تحلیل ها پیشنهادهای عملی و کاربردی در حوزه های مختلف ارائه شد. حوزه های آموزشی (طراحی واحد درسی)، هنری تربیتی( نمایش و تئاتر) خانوادگی (شب قصه)، رسانه ای( اپلیکیشن های تعاملی)، توانمندسازی مربیان کارگاههای تخصصی و ایجاد پیوستگی موثر بین خانه و مدرسه. در نهایت نتیجه گیری این پژوهش بر ضرورت و اهمیت به کارگیری هدفمند، علمی و خلاقانه قصه های قرآنی به عنوان یک ابزار فرهنگی قدرتمند و موثر در مسیر پرورش نسل مومن، متعهد و دارای هویتی مثبت و متعالی تاکید می ورزد.

کلیدواژه ها:

قصه های قرآنی ، تربیت دینی ، هویت مثبت دینی ، کودکان پیش دبستانی ، یادگیری اجتماعی ، رشد شناختی