نقش فلسفه در پرورش تفکر انتقادی

در دنیای امروز، دانش آموزان با حجم عظیمی از اطلاعات روبه رو هستند و برای پردازش آن ها نیاز به مهارت تفکر انتقادی دارند. یکی از برنامه های موثر در این زمینه، آموزش فلسفه است. از این رو، هدف پژوهش حاضر، بررسی تاثیر این برنامه بر پرورش تفکر انتقادی در دانش آموزان ابتدایی بود. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش شناسی کیفی با رویکرد مرور نظام مند بود. روش گردآوری داده ها، مطالعه ی اسنادی و مرور منظم منابع علمی در بازه زمانی ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳ بود. جستجوی مقالات در پایگاه Google Scholar با استفاده از کلیدواژه های مرتبط با موضوع پژوهش صورت گرفت. جامعه ی آماری مقالات پژوهشی معتبر بین المللی در زمینه ی ارتباط آموزش فلسفه با تفکر انتقادی بودند که در نهایت ۲۴ منبع با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. تحلیل داده ها با روش تحلیل مضمون بر مبنای الگوی اوکولی و شابرام (۲۰۱۵) صورت گرفت و در نهایت پنج مضمون اصلی استخراج شد. یافته ها نشان داد که برنامه آموزش فلسفه از طریق پنج مضمون اصلی آموزش تخصصی معلمان، طرح سوالات باز، پاسخ گویی فلسفی، تقویت مهارت های تحلیلی و ارزیابی می تواند به ارتقاء تفکر انتقادی منجر شود. همچنین پیامدهای اجرای این برنامه شامل افزایش پرسشگری، ارتقای استدلال استقرایی و قیاسی، و تقویت توانایی حل مسئله در دانش آموزان بود. نتیجه گیری نشان داد که P۴C، با فراهم سازی بستری تعاملی، قابلیت بالایی در پرورش تفکر انتقادی دارد. اجرای موفق این برنامه مستلزم آموزش هدفمند معلمان و طراحی محتواهایی بر مبنای سوالات تامل برانگیز است. با توجه به شواهد تجربی مرور شده، بهره گیری از P۴C در نظام آموزشی می تواند دانش آموزانی پرسشگر، تحلیل گر، و مسئله محور تربیت کند.

کلیدواژه ها:

آموزش فلسفه ، تفکر انتقادی ، برنامه درسی ، دانش آموزان ابتدایی