مقایسه اثربخشی روش کلاس درس معکوس و تدریس چهره به چهره بر یادگیری مفاهیم محیط زیست و ریاضی

یادگیری اثربخش مفاهیم درسی به ویژه در زمینه هایی که نیازمند درک عمیق و کاربرد عملی دانش هستند، همواره یکی از دغدغه های اصلی نظام های آموزشی بوده است. در این میان ادغام موضوعات به ظاهر مجزا مانند ریاضیات و علوم محیط زیست، می تواند ضمن افزایش جذابیت، یادگیری به درک بهتر ارتباطات بین این حوزه ها و توسعه تفکر سیستمی در دانش آموزان منجر شود. با این حال انتخاب روش تدریس مناسب که بتواند این اهداف را محقق سازد، از اهمیت به سزایی برخوردار است. هدف این پژوهش بررسی مقایسه ای اثربخشی روش تدریس معکوس با روش چهره به چهره برای یادگیری و بسته آموزشی تلفیقی ریاضی و محیط زیست در دانش آموزان پایه هشتم بود. این مطالعه کاربردی با طراحی نیمه آزمایشی و طرح مقایسه گروه های همگن در پس آزمون انجام شد. جامعه آماری شامل دانش آموزان پسر مدارس غیرانتفاعی پایه هشتم شهر اراک در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ بود که با نمونه گیری در دسترس ۴۰ نفر از دبیرستان هدف انتخاب شد و به دو گروه ۲۰ نفره آزمایش و گواه تقسیم شدند. گروه ها بر اساس نمرات ریاضی نیمسال اول همگن سازی شدند. گروه گواه به روش چهره به چهره و گروه آزمایش به روش تدریس معکوس آموزش دیدند. در این پژوهش، بسته آموزشی تلفیقی ریاضی و محیط زیست، مجموعه ای آموزشی شامل درس نامه، تکالیف، فیلم، نمودار و تصاویر بود. محتوای این بسته بر اساس مفاهیم و مسائل فصل هشتم ریاضی پایه هشتم (آمار و احتمال) توسط محقق طراحی گردید و این مفاهیم و مسائل با موضوعات، چالش ها و راهکارهای مرتبط با محیط زیست پیوند خورد. به این ترتیب، مسائل و تکالیف ریاضی با مسائل زیست محیطی تلفیق شد و همزمان با آموزش ریاضی، مفاهیم و نحوه حفاظت از محیط زیست نیز آموزش داده شد. محتوای آموزشی این فصل به چهار مبحث (دسته بندی داده ها، میانگین داده ها، احتمال و بررسی حالت های ممکن) تقسیم شد و آموزش هر مبحث طی دو جلسه (در مجموع ۸ جلسه) به مدت ۱۲ ساعت برای هر گروه انجام پذیرفت. ارزیابی یادگیری با آزمون محقق ساخته شامل ۳۰ سوال (۲۰ سوال مرتبط با مفاهیم زیست محیطی و ۱۰ سوال درباره کاربرد قواعد ریاضی در حل مسائل زیست محیطی) انجام شد. روایی محتوای آزمون با محاسبه شاخص روایی CVT و پایایی آن با فرمول اسپیرمن-براون تایید شد. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره نشان داد روش تدریس معکوس در یادگیری کلی، مفاهیم زیست محیطی و مسائل ریاضی اثربخشی بیشتری نسبت به تدریس چهره به چهره دارد. عواملی چون افزایش انگیزه به دلیل تنوع فعالیت ها، زمان بیشتر برای مرور، امکان تکرار و تمرین، و تعامل بیشتر بین دانش آموزان با محتوا و همکلاسی ها از دلایل احتمالی این یافته ها بود. این نتایج نشان دهنده پتانسیل قابل توجه روش تدریس معکوس در بهبود یادگیری است.

کلیدواژه ها:

کلاس درس معکوس ، آموزش چهره به چهره ، بسته آموزشی تلفیقی ، آموزش محیط زیست به کمک ریاضی