بررسی تاثیر حقوقی تعهدات شرکتهای چندملیتی در قراردادهای سرمایه گذاری با کشورهای در حال توسعه

در دهه های اخیر با گسترش جهانی شدن، اقتصاد شرکتهای چندملیتی به بازیگران اصلی در قراردادهای سرمایه گذاری بین المللی تبدیل شده اند. این شرکتها با در اختیار داشتن سرمایه های کلان، فناوری های پیشرفته و نفوذ سیاسی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه حضور یافته اند و از طریق انعقاد قراردادهای دوجانبه یا چندجانبه با دولت ها به استخراج منابع طبیعی، احداث زیرساخت ها و توسعه پروژه های صنعتی پرداخته اند. این مقاله با رویکردی تحلیلی تطبیقی به واکاوی تعهدات حقوقی شرکتهای چندملیتی در قراردادهای سرمایه گذاری با کشورهای در حال توسعه می پردازد. نخست چارچوب های موجود حقوق بین الملل سرمایه گذاری و قواعد حاکم بر قراردادهای دولتی خصوصی بررسی می شود. سپس با تحلیل نمونه های عینی از دعاوی سرمایه گذاری نظیر پرونده شورون در اکوادور، شل در نیجریه و Freeport در اندونزی تلاش می شود ابعاد ضعف در ساختارهای حقوقی موجود و اثرات آن بر حق حاکمیت اقتصادی کشورها تبیین گردد. و همچنین ظرفیت ابزارهایی نظیر معاهدات سرمایه گذاری جدید (IIAS)، دستورالعمل های سازمان همکاری و توسعه اقتصادی ۲۰۲۳ (OECD Guidelines) و اصول حقوق بشر در تجارت (UNGPS) برای الزام آور کردن تعهدات شرکت ها ارزیابی می شود. یافته های مقاله نشان می دهد که در نبود چارچوب الزام آور بین المللی، تعهدات شرکت های چندملیتی غالبا صرفا اخلاقی و غیر الزام آور باقی مانده اند و در عمل کشورهای میزبان از ابزارهای حقوقی موثر برای الزام سرمایه گذاران به رعایت مسئولیت های اجتماعی و زیست محیطی برخوردار نیستند.

کلیدواژه ها:

شرکتهای چندملیتی ، کشورهای در حال توسعه ، قراردادهای سرمایه گذاری ، تعهدات حقوقی ، داوری بین المللی ، مسئولیت اجتماعی ، عدالت اقتصادی ، حقوق بین الملل سرمایه گذاری