نقش الگوهای طراحی مبتنی بر فرهنگ در معماری بومی با رویکرد روان شناسی محیطی برای تقویت هویت و دلبستگی مکانی (نمونه موردی: شهر اردبیل)

در سالهای اخیر با گسترش جهانی شدن و یکنواختی در طراحی های شهری، توجه به نقش معماری بومی در حفظ هویت فرهنگی و تقویت دلبستگی مکانی به عنوان راهکاری برای ارتقای کیفیت زندگی افزایش یافته است. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر الگوهای طراحی مبتنی بر فرهنگ بر تقویت هویت و دلبستگی مکانی در معماری بومی شهر اردبیل، با بهره گیری از رویکرد روان شناسی محیطی انجام شد. روش تحقیق ترکیبی نظری-تحلیلی موردی شامل تحلیل اسنادی، مشاهده میدانی و مصاحبه های نیمه ساختارمند بود. سه نمونه موردی شامل بقعه شیخ صفی الدین، خانه وکیل الرعایا، و حمام ابراهیم آباد از منظر ویژگی ها، معماری فرهنگی و روان شناختی تحلیل شدند. نتایج نشان داد که الگوهای طراحی مانند حیاط مرکزی، مصالح بومی (خشت، آجر) و تزئینات سنتی کاشی کاری پنجره های ارسی از طریق ایجاد آرامش، تعلق اجتماعی و هویت دلبستگی مکانی را تقویت می کنند. یافته ها همچنین بر نقش این الگوها در ایجاد فضاهای معنوی، مسکونی و اجتماعی تاکید دارند که هر یک به نوبه خود پیوند عاطفی و شناختی ساکنان با محیط را ارتقا می دهند. این پژوهش می تواند به سیاست گذاری های شهری برای حفظ بناهای تاریخی و طراحی فضاهای جدید با الگوهای بومی کمک کند و راهکارهایی برای معماری پایدار و هویت محور ارائه دهد. مطالعه حاضر با تحلیل عمیق معماری بومی اردبیل، درک جامعی از تعامل انسان و مکان ارائه می دهد و بر ضرورت توجه به فرهنگ محلی در طراحی های معاصر تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

دلبستگی ، مکانی ، روان شناسی محیطی ، معماری ، بومی ، هویت ، فرهنگی ، الگوهای فرهنگی ، اردبیل