سواد دیجیتال: پنهان مهارتهایی که دانش آموزان در فضای مجازی یاد می گیرند اما آموزش ندیده اند

هدف اصلی این پژوهش شناسایی و تبیین مفهوم سواد دیجیتال پنهان به عنوان دسته ای از مهارت ها است که دانش آموزان در جریان تعاملات روزمره خود در فضای مجازی کسب می کنند بدون آنکه به صورت رسمی و سازمان یافته به آن ها آموزش داده شده باشد. فضای مجازی علاوه بر محتواهای آموزشی، رسمی بستری برای کسب تجارب و مهارت های غیررسمی نیز محسوب می شود که دانش آموزان از طریق ارتباط با همسالان، بازی های آنلاین، شبکه های اجتماعی و محتوای چندرسانه ای به آن ها دست می یابند. پژوهش حاضر از نوع کیفی و به روش تحلیل محتوای استقرایی انجام شده است. ابتدا مرور نظام مند و جامعی بر پژوهش ها و منابع منتشر شده از سال های اخیر صورت گرفت و سپس مهارت های پنهانی که دانش آموزان به طور ناخودآگاه کسب می کنند شناسایی و دسته بندی گردید. یافته های پژوهش نشان داد دانش آموزان به صورت غیررسمی و ناخودآگاه مهارت هایی همچون تفکر انتقادی در مواجهه با اطلاعات گمراه کننده، همکاری و کار تیمی در بازی های آنلاین، توانایی حل مسئله در شرایط غیرقابل پیش بینی، خودمدیریتی در زمان استفاده از ابزارهای دیجیتال و نیز قدرت استدلال و بیان نظر در تعاملات شبکه های اجتماعی را به دست می آورند. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که نظام آموزشی می تواند با شناسایی دقیق و هدفمند این دسته از مهارت ها، فرصت های ارزشمندی برای غنی سازی برنامه های درسی ایجاد کند و از این طریق شکاف میان آموزش رسمی و تجارب غیررسمی دانش آموزان را به حداقل رسانده و مهارت های کلیدی را به طور موثرتری در آن ها تقویت نماید.

کلیدواژه ها:

سواد دیجیتال پنهان ، سواد نامرئی ، مهارت های دیجیتال ، فضای مجازی یادگیری ، غیررسمی دانش آموزان ، شبکه های اجتماعی ، تفکر انتقادی ، خودمدیریتی دیجیتال ، حل مسئله