تبیین کیفی تمایز رجعت و تناسخ از دیدگاه حکما

اصل اعتقاد به رجعت، امری ضروری و اتفاقی در بین امامیه است، ولی کیفیت آن ضروری مذهب نمی باشد. به‎دلیل شباهتی که بین رجعت و تناسخ وجود دارد، برخی هر دو را یکی تلقی کرده اند. از مهم ترین و چالش برانگیزترین مباحث، مسئله تبیین کیفیت رجعت و تمایز آن با تناسخ است. هدف پژوهش حاضر اولا ارائه کیفیت مقبول و منطبق بر مبانی عقلی و نقلی، ثانیا بیان تمایز آن با تناسخ از دیدگاه حکماست. از حیث عقلی و نقلی محذوراتی بر تناسخ مترتب است. صدرا و علامه طباطبایی اشاره به کیفیت آن نکرده اند و فقط در صدد رفع استبعادات عقلی رجعت برآمده اند و آن را از مصادیق رجوع از فعل به قوه و حرکت تضعفی ندانسته اند. فیض کاشانی و شاه آبادی معتقدند که رجعت، رجوع به بدن مثالی است و لذا تفاوت بنیادی با تناسخ دارد. از دیدگاه رفیعی قزوینی و امام خمینی، رجعت با بدن عنصری است. بین بدن و نفس رابطه ذاتی وجود دارد و بدن، انشاء نفس می باشد؛ لذا رجعت با تناسخی که نفس به بدن دیگر تعلق می گیرد، متفاوت است.

کلیدواژه ها:

رجعت ، تناسخ ، نفس ، بدن ، حکما