امنیت شهری و نقش شهرداری در مدیریت بحران از منظر حقوقی

امنیت شهری، یکی از بنیادی ترین ارکان حیات اجتماعی و لازمه ی تحقق توسعه پایدار شهری است. در جوامع امروزی، شهرها با گسترش روزافزون جمعیت، پیچیدگی های زیرساختی و افزایش آسیب پذیری در برابر بحران هایی چون زلزله، سیل، آتش سوزی، آلودگی هوا و فروچاله ها، بیش از پیش به نظام های مدیریتی کارآمد نیازمندند. در این میان، شهرداری ها به عنوان نهادهای عمومی محلی، نقشی محوری در پیشگیری، آمادگی، مقابله و بازسازی پس از بحران ایفا می کنند. با این حال، در نظام حقوقی ایران، وظایف و مسئولیت های شهرداری در حوزه ی امنیت شهری و مدیریت بحران، اگرچه در قوانین مختلف همچون قانون شهرداری، قانون مدیریت بحران کشور و آیین نامه های اجرایی تبیین شده، اما در عمل با چالش هایی همچون تداخل وظایف، نبود ضمانت اجرا، ضعف هماهنگی بین نهادی و کاستی در پاسخگویی مواجه است.هدف اصلی این پژوهش، بررسی ابعاد حقوقی امنیت شهری و تحلیل جایگاه و مسئولیت شهرداری در نظام مدیریت بحران از منظر حقوق عمومی است. در این راستا، تلاش شده تا ضمن تبیین مفهوم امنیت شهری در پرتو مبانی قانونی و اصول حقوقی، نقش شهرداری در سه سطح پیشگیری، مدیریت و بازسازی مورد تحلیل قرار گیرد. یافته های پژوهش نشان می دهد که تحقق امنیت شهری مستلزم گذار از رویکردهای صرفا خدماتی به حکمرانی شهری مبتنی بر تاب آوری، شفافیت، پاسخگویی و مشارکت شهروندان است.بر این اساس، شهرداری ها نه تنها باید به عنوان مجری خدمات شهری عمل کنند، بلکه باید مسئولیت حقوقی، اخلاقی و نهادی خود را در قبال امنیت عمومی و مدیریت بحران بپذیرند. نتیجه ی پژوهش آن است که بدون بازنگری در قوانین موجود، تعیین مرزهای دقیق مسئولیت مدنی و کیفری شهرداری و ایجاد سازوکارهای هماهنگی بین نهادی، امنیت شهری در برابر بحران های آینده در وضعیت شکننده باقی خواهد ماند.

کلیدواژه ها:

امنیت شهری ، شهرداری ، مدیریت بحران ، مسئولیت مدنی ، حقوق عمومی