تخصیص منابع آب فرامرزی براساس قاعده ورشکستگی تناسب بهینه؛ مطالعه موردی: حوضه فرامرزی سیروان-دیاله

یکی از چالش های پیش رو در برنامه ریزی و مدیریت سیستم های منابع آب، تخصیص آب در شرایط کمبود است، زمانی که مقدار منابع آب موجود برای تامین کامل تقاضاها کافی نیست. در این شرایط، مسئله تخصیص منابع آبی را می توان با استفاده از قواعد ورشکستگی فرمول بندی و حل کرد. با این وجود، استفاده از قواعد ورشکستگی در مساله تخصیص آب در سیستم های منابع آب پیچیده، مستلزم احتساب ناهمگنی مکانی و توزیع زمانی منابع آب در مقایسه با نیازها می باشد. در این تحقیق، ضرایب ورشکستگی تناسب بهینه با استفاده از مدل بهینه سازی-شبیه سازی چندهدفه NSGAII-MODSIM برای حوضه سیروان-دیاله مشترک بین ایران و عراق، استخراج شده است. در این مدل، ناهمگنی زمانی و مکانی طرح های توسعه منابع آب در سیستم تصمیم-یار رایانه ای تخصیص منابع-مصارف MODSIM شبیه سازی شده است. توابع هدف در مدل بهینه ساز چندهدفه تخصیص نیز که در قالب الگوریتم تکاملی NSGAII فرمول بندی و حل شده است، بیشینه سازی مطلوبیت کشورها می باشند. برای بررسی پایداری جواب ها، از شاخص کمترین انحراف از بهترین وضعیت تخصیص منابع آب برای کشورها استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که در جواب پیشنهادی، کشور همسایه، عراق، باید ۱۴ درصد از تقاضای آب کشاورزی خود را کاهش دهد. همچنین در صورت احتساب اطمینان پذیری زمانی تامین نیاز در توابع هدف، لازم است هر دو کشور مقدار تقاضاهای کشاورزی خود را به میزان بیشتری (ایران ۹ درصد و عراق ۶۲ درصد) کاهش دهند. نتایج همچنین نشان می دهند تامین تقاضای بالای کشاورزی در عراق سبب ناپایداری اکولوژیکی در در بخش عراقی حوضه می شود.

کلیدواژه ها:

قاعده ورشکستگی تناسب بهینه ، بهینه سازی-شبیه سازی ، NSGAII-MODSIM ، حوضه رودخانه فرامرزی سیروان-دیاله