مدیریت استفاده از نهاده های تولید جهت بهبود کارایی تولید محصولات کشاورزی در ایران: کاربرد تحلیل پوششی داده های شبکه ای پویا

در دهه های اخیر، بخش کشاورزی با چالش های متعددی مانند رشد جمعیت، افزایش تقاضا برای مواد غذایی و محدودیت منابع مواجه شده است. این مشکلات به کاهش بهره وری و فشار بر منابع طبیعی منجر شده و نگرانی هایی را درباره پایداری تولید محصولات غذایی ایجاد کرده است. این مطالعه با هدف تحلیل کارایی تولید محصولات کشاورزی در ایران، به ارزیابی استفاده از نهاده های تولید و اثرات زیست محیطی آن ها پرداخته است. به این منظور از روش تحلیل پوششی پویا مبتنی بر کمبود و مازاد با در نظر گرفتن نهاده های مختلفی از جمله نیروی کار، کود شیمیایی و سطح زیرکشت برای استان های مختلف در دوره زمانی ۶ ساله (۱۳۹۳ تا ۱۳۹۸) استفاده شد. انتشار آمونیاک به عنوان خروجی نامطلوب و ارزش افزوده محصولات کشاورزی به عنوان خروجی مطلوب تعریف شد. نتایج تحقیق نشان داد که بین کارایی ورودی های کشاورزی مانند نیروی کار، کودهای شیمیایی و سطح زیرکشت، و تولید خروجی های نامطلوب مانند انتشار آمونیاک همبستگی مثبت معناداری وجود دارد. به طور میانگین، کارایی کل استان ها در بازه ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۸حدود ۷۱/۰ بود، در حالی که ۴۸ درصد استان ها کارایی زیر میانگین داشتند. استان هایی مانند البرز، بوشهر، و تهران با کارایی ۰۰/۱ به عنوان نمونه های با کارایی کامل شناسایی شدند، در حالی که استان کهگیلویه و بویراحمد با کارایی ۱۵۵/۰ کمترین کارایی را داشت. استفاده از تمام توان بالقوه استان های ناکارا و بخصوص استان های با کارایی تولید پایین تر از میانگین برای مدیریت هرچه مناسب تر برای استفاده از نهاده های تولید تاثیر قابل توجهی در افزایش کارایی این استان ها خواهد داشت. می توان با بررسی حد مطلوب استفاده از نهاده های تولید در استان های ناکارا نسبت به نتایج استان های مرجع (کاملا کارا) و مدیریت بهینه آن ها به این هدف دست یافت.

کلیدواژه ها:

تحلیل کارایی ، خروجی های نامطلوب ، بهینه سازی تولید ، مدیریت منابع ، ضریب همبستگی پیرسون