بررسی توزیع زمانی-مکانی نیترات در آب شرب روستاهای اردبیل، نیر و نمین

مخازن آب زیرزمینی بر خلاف مخازن سطحی بی خطر و بدون هزینه نگهداری بوده و در صورتی که به طور صحیح مورد بهره برداری قرار گیرند می توانند مفیدترین منابع آبی محسوب شوند. نیترات یکی از شایع ترین و عمده ترین آلاینده های غیرمتمرکز منابع آبی است. به دلیل وفور فعالیت های کشاورزی در شهرستان-های اردبیل، نیر و نمین غلظت نیترات در منابع آبی این مناطق مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور تعداد ۶۱۲ نمونه از ۵۱ حلقه چاه آب آشامیدنی روستاهای منطقه به مدت یکسال نمونه برداری و جمع آوری صورت گرفت و در هرفصل سه تکرار نمونه برداری انجام شد. غلظت نیترات به روش اسپکتروفتومتری در آزمایشگاه شیمی خاک دانشگاه محقق اردبیل اندازه گیری شد تا بتوان تغییرات غلظت را در فصل های مختلف و با گذشت زمان تعیین نمود. تجزیه و تحلیل نتایج نمونه ها بعد از بررسی نرمال بودن داده ها در نرم افزار spss وارد نرم افزار ArcGIS شدند و با استفاده از روش زمین آمار وزن دهی عکس فاصله با داشتن حداقل خطا RMSEنسبت به روش های کریجینگ، تخمین گر عام، تابع شعاعی و تخمینگر موضعی درون یابی نیترات انجام شد. طی نتایج به دست آمده با معیار آب شرب، مقدار این یون در بخش هایی از منطقه مورد مطالعه بالاتر از حد استاندارد بوده، و از نظر زمانی نیز در فصل های مختلف متفاوت است. مقدار نیترات بیش تر از ppm ۵۰ در فصل های بهار، تابستان، پائیز و زمستان به ترتیب بر حسب درصد دربرگیرنده ی مساحت منطقه ۶۹/۹۹، ۸۸/۹۸، ۶۵/۶۷ و ۹۵/۵۳ درصد است. به گونه ای که در فصل های کشت وکار کشاورزی بیش ترین میزان در حدود ppm۴۸۱ و ppm ۴۵۴ را دارد. علت این میزان نیترات در این منطقه به نظر می رسد، درصد بالایی از آلودگی حاصل فعالیت های شدید کشاورزی، استفاده-ی بیش از حد کودهای شیمیایی و حیوانی است. براساس اندازه گیری های صورت گرفته کیفیت آب شرب این منطقه مخصوصا در فصل های بهار و تابستان در حد استاندار نمی باشد.

کلیدواژه ها:

کیفیت ، نیترات ، کشاورزی ، روش های زمین آمار ، اردبیل