تحلیل گفتمان انتقادی راهبردهای مشروعیت زایی در قصاید ستایش گرانه عنصری در باب محمود غزنوی

مدیحه سرا در متن گونه مدح به طور عام و قصیده ستایش گرانه به طور خاص اعمال و اقوال ممدوح مقتدر را موجه و منزه از هر بدی می داند. پژوهشگران حوزه زبان می توانند با تامل در این متن گونه به راهبردهای مشروعیت بخشی و ابزار تحقق زبانی آن دست یابند. در این پژوهش با بهره گیری از ابزار تحلیل­گفتمان انتقادی، قصاید عنصری در مدح سلطان محمود، به عنوان یک متن واحد با لایه های متعدد اجتماعی و فرهنگی، بررسی گردیده و با نگاه به اینکه عنصری به عنوان ملک الشعرا و ندیم محمود، نقش رسانه تبلیغاتی سلطان را داشته، این متون در دو سطح واکاوی شده است. به این ترتیب که ابتدا بر پایه  نظریه مشروعیت ز(د)ایی ون لیوون، از تحلیلگران و نظریه پردازان رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی، نمودهای چهار راهبرد اصلی مشروعیت ز(د)ایی یعنی اعتباربخشی، ارزش دهی اخلاقی، عقلانی سازی و اسطوره پردازی از متون استخراج گردیده، سپس با توجه به مقوله تکرار معنایی مشخص شده هر مولفه با چه بسامدی تکرار شده است. نویافته ها مشخص کردند این متون تنها ابیاتی چند برای سرگرمی و خوشامد محمود نبوده، بلکه عنصری ضمن مدیحه سرایی با به کارگیری این مولفه ها نخست قصد مشروعیت بخشی داشته، و سپس با بهره گیری از ابزار تکرار، از موثرترین شیوه های القای مضمون، اهداف مورد نظر را در ذهن مخاطب تثبیت نموده است.

کلیدواژه ها:

تحلیل گفتمان انتقادی ، مشروعیت ز(د)ایی ، ون لیوون ، عنصری ، سلطان محمود