فهم دانشجویان تحصیلات تکمیلی از بومی شدن علوم اجتماعی:یک مطالعه پدیدارشناختی

علوم اجتماعی ایران در طول تاریخ تکوین خود شاهد مناقشات فراوانی حول مساله امکان یا امتناع بومی شدن بوده است. طی سالهای پس از انقلاب، سیاستگذاری های اعمال شده در این حوزه موجب شکل گیری صورتبندی های فکری پیچیده تری شده است. علی رغم اهمیت موضوع و با وجود ادبیات نظری بسنده ای که در این حوزه وجود دارد، تاکنون مطالعات تجربی اندکی حول فهم تجربه کنشگران علم انجام گرفته است. بدین ترتیب، مطالعه حاضر با هدف شناخت درک و فهم دانشجویان تحصیلات تکمیلی از بومی شدن علوم اجتماعی در ایران و با بهره گیری از روش پدیدارشناسی تفسیری انجام گرفته است. مشارکت-کنندگان در این پژوهش، ۳۱ نفر از دانشجویان ارشد و دکتری در رشته علوم اجتماعی دانشگاه مازندران بودند که از طریق نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از مصاحبه های نیمه ساختاریافته و عمیق استفاده شد و جهت تحلیل داده ها فرآیند شش مرحله ای پیش بینی شده در روش IPA اعمال شد که خروجی آن، شناسایی ساختاری متشکل از ۸ مضمون اصلی و ۴۴ مضمون فرعی بود. در ادامه هر یک از مضامین اصلی که عبارت بودند از: سردرگمی معنایی، ناتوانی در بومی شدن علم، بی اعتمادی به بومی شدن علم، راهگشایی علم بومی، بومی شدن به مثابه امری ایدئولوژیک، درک سیاسی از بومی شدن علم، درک هویتی از بومی شدن علم، و الزامات و اقتضائات بومی شدن علم، بر اساس مضامین فرعی شکل دهنده شان توصیف شدند. نتایج حاصل از پژوهش در دو الگوی اصلی از فهم معنای بومی شدن علوم اجتماعی ارائه گردید: «الگویی از علوم اجتماعی بومی» که در آن دانشجویان علم بومی را به صورت یک نظام معرفتی ایدئولوژیک فهم می کنند و «الگویی برای علوم اجتماعی بومی» که علم بومی را به معنای استعمارزدایی از علم و اسلامی شدن علم درک می کنند.

کلیدواژه ها:

بومی شدن علوم اجتماعی ، پدیدارشناسی تفسیری ، علوم اجتماعی اسلامی ، درک از بومی شدن علم ، دانشجویان تحصیلات تکمیلی