بررسی نظریه تاثیر تقلید بر رفتار اجتماعی گابریل تارد

هنجارها به منزله ی مجموعه ای از بایدها و نبایدهایی اند که در بطن هر جامعه نهادینه شده و تخطی از آن ها، در صورت جرم انگاری، به عنوان رفتار مجرمانه تلقی می شود. این امر، ناظر بر مسئولیت کیفری افراد و انتخاب نوع مجازات از سوی جامعه است؛ موضوعی که در تمامی مکاتب حقوقی و فلسفی جایگاهی اساسی دارد. با توجه به پیوند میان جامعه شناسی، روان شناسی و حقوق، پژوهش حاضر به بررسی دو دیدگاه عمده ی روان شناسی و جامعه شناسی درباره ی نقش وراثت و محیط در شکل گیری رفتار اجتماعی می پردازد. هدف اصلی مقاله، تحلیل نظریه ی تقلید اجتماعی از منظر گابریل تارد است. بیشتر روان شناسان و جامعه شناسان نسبت تاثیر وراثت به محیط را حدود ۸۰ به ۲۰ می دانند و حتی در همان ۲۰ درصد سهم محیط نیز تاکید دارند که تربیت انسان متاثر از الگوهای والدین است. این دیدگاه، که به «ایدئولوژی مسلط» در جامعه شناسی مشهور است، در آثار دورکیم و فروید با عنوان جبرگرایی یا دترمینیسم اجتماعی تبلور یافته و دیدگاه نگارنده نیز به این رویکرد نزدیک تر است. در مقابل، گابریل تارد مهم ترین عامل در حیات اجتماعی را «تقلید» و «محاکات» می داند؛ نظریه ای که به «ایدئولوژی ترجمه» شهرت یافته و در تقابل با رویکرد دورکیم قرار دارد. در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، با گسترش جامعه شناسی، اندیشمندانی چون لاک و روسو نیز به عنوان پایه گذاران محیط گرایی و نظریه ی یادگیری، به بررسی رابطه ی محیط و رفتار انسان پرداختند. در این پژوهش، نظریه ی تقلید تارد مورد واکاوی قرار گرفته است؛ چراکه تقلید پدیده ای ذاتی و گریزناپذیر است و افراد همواره می کوشند خود را شبیه کسانی سازند که به آنان وابستگی یا تمایل دارند. این امر به ویژه در میان فرودستان که میل به همانندسازی با فرادستان دارند، آشکارتر است. تارد که خود قاضی ای برجسته در فرانسه بود، با مطالعه ی ریشه های جنایت، افراط در تقلید را از مهم ترین عوامل بروز رفتار مجرمانه دانست. هرچند نقش عوامل زیستی و وراثتی را نمی توان نادیده گرفت، اما از نظر او جامعه ای بدون تقلید، قابل تصور نیست.