زبان شناسی معنایی دانشگاه واژه ای با بار مفهومی چندلایه در انگلیسی و فارسی

پژوهش حاضر با هدف بررسی زبان شناختی واژه ی دانشگاه معادل واژه ی لاتین: Universitas ) ، به تحلیل ریشه شناسی، تحول معنایی و کارکرد اجتماعی این واژه در زبانهای اروپایی و فارسی میپردازد. اهمیت این موضوع از آنجا ناشی میشود که «دانشگاه» نه تنها یک نهاد ،آموزشی بلکه مفهومی تمدن ساز و حامل گفتمانهای قدرت دانش و هویت فرهنگی است. واژه شناسی این اصطلاح میتواند به فهم عمیقتری از نحوه ی شکل گیری نهادهای ،علمی ترجمه ی مفاهیم غربی در جهان اسلام و دگردیسی زبان در مواجهه با مدرنیته کمک کند. روش پژوهش مبتنی بر تحلیل تطبیقی واژگان در متون ،تاریخی اسناد ،ترجمه و کاربردهای رسمی و غیررسمی واژه ی «دانشگاه» در زبان فارسی و زبانهای اروپایی است. یافته ها نشان میدهد که واژه ی Universitas در قرون وسطی به معنای «اجتماع حقوقی استادان و دانشجویان به کار میرفت و در گذر زمان به نهاد آموزشی مدرن بدل شد. در زبان ،فارسی، واژه ی «دانشگاه» حاصل ترکیب دو واژه بومی است که در دوره ی پهلوی جایگزین واژه های عربی و فرانسوی شد و حامل بار معنایی خاصی از علم، ملیت و نوسازی بود این پژوهش نشان میدهد که واژه ی دانشگاه نه تنها ترجمه ای صرف نیست بلکه بازتابی از تحولات ،فرهنگی سیاسی و زبانی در ایران مدرن است.

کلیدواژه ها:

دانشگاه university ، Universitas ، لاتین