کاربرد رویکرد سیستمی در ارزیابی توسعه پایدار روستایی

در سالهای اخیر تحلیل معضلات اجتماعی و فرهنگی و... با استفاده از رویکرد سیستمی و کل گرا مورد توجه بخشی از روشنفکران و اندیشمندان ایرانی قرار گرفته است. مهمترین دلیل به وجود آمدن نگرش سیستمی که دانشمندان این رشته با آن توافق دارند، پیچیدگی هرچه بیشتر مسائل اجتماعی اقتصادی عصر جدید و نارسایی و عدم کارایی برخوردهای تحلیلی و قطعی با این مسائل است. اندیشه توسعه روستایی همچنان در سطح جهانی در حال توسعه و تحول است. در کشورهای توسعه یافته خطرات زیست محیطی و ضرورت حفظ منابع غیر قابل تجدید، احساس نیاز به محیطهایی سالم از سویی و به ویژه خطر نابودی هویت فرهنگی از سوی دیگر پارادایم بازگشت به روستا و کشاورزی خرد را مطرح کرده است. پرهیزکار (۱۳۸۴) جامعه روستایی به عنوان روش ویژه، زندگی به خوبی می تواند همچون یک سیستم در نظر گرفته شود. اجزا سیستم روستایی مجموعه ای از نهادهای اجتماعی اقتصادی، الگوهای توزیع منابع، شیوه های تولید و قوانین رفتاری مربوط به خود است. لذا سیستم روستایی را می توان به مثابه مجموعه ای از اجزا یاد شده تعریف کرد که در کنش متقابل یا وابستگی با یکدیگر قرار دارند (جمعه پور، ۱۳۸۴). مدیریت و بخصوص مدیریت توسعه پایدار به علت توجه توسعه پایدار به ابعاد، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی از پیچیدگی زیادی برخوردار است و این پیچیدگی در حیطه روستا نیز بیشتر می شود چراکه ابعاد ذکر شده در محیط روستایی دارای درهم تنیدگی بیشتری بخصوص در بعد زیست محیطی می باشد. مطالعات نشان می دهد مدیریت اعمال شده در روستاها این پیچیدگی و درهم تنیدگی عوامل توسعه پایدار را تا حد زیادی نادیده گرفته و اکثرا راهبردهای اجرا شده به صورت بخشی و تک بعدی بوده است همانند طرحهای هادی روستایی که بیشتر بر کالبد روستا تاکید دارد. با ارزیابی این طرح ها می توان مشاهده کرد طرح های هادی که با هدف بیشبرد روستاها ایجاد شده، تنها از لحاظ فیزیکی توانسته اند تا حدی پیشرفت داشته باشند. با بررسی همین یک نوع از طرح های روستایی می توان نتیجه گرفت که نگرشی سیستمی بر مدیریت توسعه روستاهای ایران حاکم نیست. در نتیجه به علت سیستمی بودن مسائل روستایی و همچنین چند بعدی بودن توسعه پایدار، استفاده از رویکرد سیستمی در مدیریت روستاها ضرورت می یابد. حال با توجه به موارد ذکر شده این سوال مطرح می شود که ضرورت استفاده از رویکرد سیستمی در ارزیابی توسعه پایدار روستایی چیست؟

کلیدواژه ها:

رویکرد سیستمی ، توسعه پایدار ، ارزیابی ، روستایی ، پایداری ، مدیریت ، پژوهش