بررسی زیست محیطی توزیع ژئوشیمیایی کبالت در خاکهای مناطق افیولیتی

در سالهای اخیر نقش اساسی خاک در تأمین بسیاری از نیازهای انسانی روشن گردیده از این رو مطالعه و بررسی خاک‌ها از نظر میزان آلودگی به عناصر سمی و در نتیجه تأثیر این آلودگی در سلامت زنجیره غذایی اهمیت بسیاری پیدا کرده است. مناطق افیولیتی از جمله مناطقی می‌باشند که در آلودگی به فلزات سنگین از پتانسیل بالایی برخوردار هستند. هوازدگی سنگهای افیولیتی به ویژه آنهایی که غنی از سرپانتین هستند باعث افزایش فلزات سنگین در خاک‌ها می شوند. غلظت بالای Co در خاک‌ها، مانند خاک‌های حاصل از سنگهای سرپانتینی، می‌تواند باعث تجمع مقادیر بسیار بیشتر Co در گیاهان شود و در نتیجه ممکن است سمیت گیاهی رخ بدهد. علائم سمیت Co در گیاهان به صورت کلروسیز برگهای جوان یا توقف رشد گیاهان ظاهر می‌شود. خاک‌هایی که غلظت Co در آنها به صورت طبیعی بالاست، معمولاً غلظت‌های بالایی از آرسنیک و نیکل را نیز دارا هستند. غلظت کبالت خاک‌ها در بازه وسیع 05/0 تا mg kg-1300 تغییر می‌کند و میانگین آن در بازه mg kg-115-10 می‌باشد. مطالعه حاضر که به بررسی ژئوشیمی زیست‌محیطی کبالت در خاکهای مناطق افیولیتی می‌پردازد، نشان می‌دهد که مقادیر pH و Eh خاک، تأثیر زیادی بر سرنوشت و رفتار Co دارند افزایش جذب و تثبیت احتمالی Co با افزایش pH، pH را به عنوان یک فاکتور اصلی در کنترل دسترسی زیستی Co در خاک‌ها معرفی می‌کند و ویژگی‌هایی مانند حضور اکسیدهای Fe و Mn و میزان رطوبت خاک در درجه دوم اهمیت قرار می گیرند. غلظت کبالت زمین‌زاد درخاکها بستگی به مواد والد خاک داشته و لذا پتانسیل بالقوه آلودگی به کبالت در خاکهای مناطق افیولیتی باید در برنامه‌ریزی‌های زیست‌محیطی همواره مد نظر قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

کبالت ، مناطق افیولیتی ، اثرات زیست‌محیطی ، آلودگی فلزات سنگین