هندسه ای برای زیستن: تحلیل تطبیقی فضاسازی و مفاهیم معماری در خانه ها و آرامگاه های شمال ایران

این پژوهش به تحلیل تطبیقی چهار بنای شاخص معماری بومی مازندران، شامل خانه منوچهری ها، خانه رمدانی ها، خانه مینا و پلنگ، و مقبره میر بزرگ می پردازد. این آثار، که مربوط به دوره های قاجار و پهلوی اول بوده و در بستر جغرافیایی و فرهنگی خاص شمال ایران شکل گرفته اند، نمونه هایی غنی از تلفیق معماری سنتی ایرانی و اقتضائات اقلیمی منطقه به شمار می روند. هدف اصلی این تحقیق، بررسی ساختارهای فضایی، هندسه و تناسبات کالبدی، تعاملات میان فضاهای درونی و بیرونی، و لایه های معنایی این بناهاست.روش تحقیق مبتنی بر تحلیل کیفی و مشاهده میدانی است و نتایج نشان می دهد که سازمان فضایی این خانه ها و مقبره ها بر پایه اصولی چون مرکزیت حیاط، وجود ایوان های ارتباطی، تقارن محوری، و سلسله مراتب عملکردی میان فضاهای عمومی، نیمه خصوصی و خصوصی شکل گرفته است. همچنین، بهره گیری از مصالح بومی نظیر چوب و خشت، و تزیینات نمادین، جلوه ای از هویت فرهنگی و حافظه تاریخی را در این فضاها بازتاب می دهد.لایه های معنایی این بناها، نظیر مکان های برگزاری آیین ها، گرافیک و تزیینات سنتی، و روایت های شفاهی مرتبط با فضا، نقشی کلیدی در شکل گیری حافظه مکان دارند. از سوی دیگر، ظرفیت های فرهنگی بالای این آثار در کنار چالش هایی چون فرسودگی کالبدی و تهدیدهای مدرنیزاسیون، ضرورت باززنده سازی آگاهانه با حفظ اصالت فضایی و فرهنگی را گوشزد می کنند.

کلیدواژه ها:

معماری بومی ، ساختار فضایی ، حافظه مکان ، باز زنده سازی فرهنگی