فرایند عملی تفسیر موضوعی تطبیقی

تفسیر تطبیقی» به عنوان روشی نو در مطالعات قرآنی، مورد توجه قرآن پژوهان قرار گرفته و تحقیقات متعددی با این عنوان در مسائل مختلف قرآنی و در تبیین آن سامان یافته است، ولی تلقی ناتمام از این روش تفسیری و هدف پنداشتن مقایسه برای کشف اختلاف و تشابه، مانع از تدوین فرآیند درست برای آن شده و از بهره وری آن کاسته است. این تحقیق با هدف فراهم سازی زمینه مطالعات تطبیقی در قرآن، فرآیند عملی آن را بررسی می کند. این فرآیند مراحل (م)، گام هارگ) وقدمها(ق)یی دارد که عبارت اند از: ما. انتخاب مسئله مورد اختلاف؛ م۲. تعریف مسئله؛ م۳. تهیه ساختار؛ ۴. مشخص کردن طرف های تطبیق و گونه تقابل دیدگاه ها؛ م۵. تهیه ادبیات تحقیق؛ م۶. استخراج دیدگاه قرآن با عنایت به دیدگاه مفسران مورد تطبیق؛ م گا. جمع آوری آیات مربوط؛ مگا ق ۱. به دست آوردن آیات مورد استناد و گونه آنهاء مگ اق۲. جست وجو و استخراج آیات با انواع دلالت ها، با بهره گیری از شیوه لفظی و مفهومی و استفاده از ابزارها و منابع گوناگون و دسته بندی آنها؛ مگ اق۳. قدم سوم: قضاوت در مورد آیات مورد استناد مفسران با توجه به آیات جمع آور شده؛ مگ ۲. فهم آیات و ارزیابی فهم مفسران از آیات مورد استناد خود؛ مگ ۲ ق ۱. فهم آیات در جایگاه خود، با کسب اطمینان از قرائت، معانی واژگان و موقعیت ادبی آنها و عبارت آیات، کشف مفاد استعمالی و مراد جدی آیات؛ مگ ۲ ق ۲. ارزیابی فهم مفسران مورد تطبیق از آیات و اختلاف آن ها؛ معگ ۲ ق ۳. مشخص کردن حد دلالت آیات و قضاوت درباره فهم مفسران با توجه به عوامل اختلاف تفسیر؛ مگ ۳. استخراج دیدگاه قرآن با توجه به نظر مفسران مورد تطبیق؛ مگ ۳ ق ۱. ملاحظه جمعی آیات همسو؛ معگ ۲ ق ۲. باهم دیدن آیات متعارض و حل تعارض؛ م ۷. ارزیابی دیدگاه مفسران مورد نظر.

کلیدواژه ها:

تفسیرتطبیقی ، تفسیر موضوعی ، فرآیند تفسیر تطبیقی ، نظریه پردازی قرآنی ، فهم مفهوم مجموعی آیات ، اختلاف مفسرانه