رابطه بین رسانه های اجتماعی و تصویر بدن با تاکید بر نقش شرم بدنی و شفقت به خود در دختران نوجوان

پژوهش حاضر با هدف واکاوی رابطه میان استفاده از رسانه های اجتماعی و تصویر بدن، با تمرکز بر شرم از بدن و شفقت به خود، در میان دختران نوجوان انجام شد. در سال های اخیر، گسترش پلتفرم های بصری مانند اینستاگرام و بازنمایی الگوهای ظاهری غیرواقعی، بر ادراک و ارزیابی افراد از بدن خود تاثیر عمیقی گذاشته است. این مطالعه با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی، بر روی شش دانش آموز دختر ۱۳ تا ۱۷ سال یکی از مدارس دولتی کاشان اجرا گردید. داده ها از طریق مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته گردآوری و به روش تحلیل مضمون، در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شد. یافته ها نشان داد که قرار گرفتن مکرر در معرض تصاویر آرمانی و ویرایش شده در رسانه های اجتماعی، مقایسه های مداوم و نارضایتی از ظاهر را برمی انگیزد و به افزایش شرم از بدن منجر می شود. همچنین، وابستگی به تایید اجتماعی برخط و جایگزینی تعاملات حضوری با ارتباطات مجازی، این اثرات را تشدید کرده و پیامدهایی مانند افت تحصیلی، کاهش اعتماد به نفس و آسیب های روانی را به دنبال دارد. تحلیل داده ها نشان داد که حمایت عاطفی خانواده و سطح بالاتر شفقت به خود می تواند نقش محافظتی در برابر این پیامدها ایفا کند، در حالی که تجربه طردشدگی یا کمبود حمایت، چرخه مقایسه و شرم بدنی را تقویت می نماید. بر اساس نتایج، ارتقای مهارت های شفقت به خود و سواد رسانه ای، همراه با تقویت بسترهای حمایتی خانوادگی و مدرسه ای، می تواند در کاهش اثرات منفی رسانه های اجتماعی بر تصویر بدن دختران نوجوان موثر باشد.

کلیدواژه ها:

رسانه های اجتماعی ، مقایسه مبتنی بر ظاهر در اینستاگرام ، نگرانی از تصویر بدن ، شفقت به خود ، دختران نوجوان