طرح مرمت و بازپیرایی کاروانسرای وزیر قزوین و امکان سنجی احیای آن با رویکرد حفظ اصالت و یکپارچگی مجموعه

کاروانسرای وزیر قزوین، به عنوان یکی از نمونه های ارزشمند معماری قاجاری در قلب بافت تاریخی بازار قزوین، دارای جایگاه ویژه ای در تاریخ اجتماعی و اقتصادی این شهر است. این پژوهش با هدف شناخت دقیق کالبدی و فرهنگی این بنا، آسیب شناسی جامع، و ارائه راهکارهای مرمتی و احیایی با رویکرد حفظ اصالت و یکپارچگی مجموعه، به انجام رسیده است. به منظور دستیابی به اهداف تحقیق، از روش های متنوعی همچون مطالعات کتابخانه ای، تحلیل اسناد آرشیوی، برداشت میدانی دقیق، و ارزیابی آسیب های وارده به بنا بهره گرفته شد. در ابتدا با بررسی پیشینه تاریخی قزوین و تحلیل شرایط اقلیمی و جغرافیایی منطقه، جایگاه کاروانسرای وزیر در بافت شهری مشخص گردید. سپس با شناخت ویژگی های معماری، نوع مصالح، تزئینات، و شیوه های سازه ای بنا، نقاط قوت و ضعف آن تحلیل شد. مطالعات آسیب شناسی با هدف شناسایی عوامل مخرب بیرونی و درونی و تحلیل تاثیرات آن ها بر ساختار بنا انجام شد و با استفاده از جداول آسیب شناسی، شدت و گستره آسیب ها طبقه بندی گردید. در ادامه، با استناد به اصول بین المللی حفاظت میراث فرهنگی (نظیر منشور ونیز)، راهبردهای مداخله با رویکرد حداقل دخالت و بیشینه حفظ ارزش های اصیل تدوین شد. طرح مرمت پیشنهادی، بر مبنای بازگرداندن کارکرد اجتماعی فرهنگی به مجموعه و ایجاد تعامل پایدار با مجموعه سعدالسلطنه و دیگر بناهای پیرامونی استوار است. پیشنهادات احیا شامل تغییر کاربری های فرهنگی، هنری و تجاری ملایم می باشد تا ضمن زنده کردن بنا، هویت تاریخی آن محفوظ بماند. این تحقیق بر این باور است که تنها با احترام به اصالت معماری، شناخت درست زمینه تاریخی و کالبدی، و برنامه ریزی کارکردی متناسب با نیازهای امروز، می توان فرایند باززنده سازی کاروانسرای وزیر را به گونه ای موفقیت آمیز پیش برد. یافته های این پژوهش می تواند الگوی مناسبی برای احیای سایر ابنیه مشابه تاریخی در بافت های شهری کشور باشد.

کلیدواژه ها:

کاروانسرای وزیر قزوین ، مرمت بناهای تاریخی ، احیای پایدار ، اصالت معماری ، بازار قزوین ، حفاظت شهری